Brandschade

Bij een brand loopt de schade vaak snel op. Niet alleen aan de eigen woning, maar bijvoorbeeld ook aan de woning van de buren. Hoewel we bij een brand meteen denken aan de opstalverzekeraar, speelt de inboedelverzekeraar en zelfs de aansprakelijkheidsverzekeraar ook een rol. En dat heeft veel te maken met de bijzonder ingewikkelde aansprakelijkheidsregels bij brandschade.

Algemene regel: wie fout maakt, moet betalen

Ook bij brandschade geldt de algemene regel dat wie een fout maakt of wie nalatig is en daardoor schade veroorzaakt, die schade moet vergoeden. Dat is ook het geval wanneer zo'n fout of nalatigheid brand veroorzaakt. Denk bijvoorbeeld aan een fout manoeuvre in het verkeer, waarna de wagen crasht en brand veroorzaakt. De chauffeur die een fout maakt is dan aansprakelijk en zijn WA-verzekeraar zal de brandschade aan derden vergoeden. De cascoverzekering zal dan weer de schade aan de eigen wagen vergoeden.

Deze redenering geldt ook voor andere situaties, bijvoorbeeld wanneer iemand tijdens de uitoefening van de beroepswerkzaamheden een fout maakt en brand veroorzaakt. De situatie van een woningbrand verdient echter een extra woordje uitleg.

Aansprakelijkheid voor brandschade aan de eigen woning

Wie aansprakelijk is voor de brandschade is afhankelijk van de situatie. Wanneer er brand uitbreekt in de woning van een eigenaar, moet de eigenaar in principe zelf opdraaien voor de schade. Daarvan kan enkel worden afgeweken wanneer hij kan bewijzen dat iemand anders verantwoordelijk is voor de brandschade.

Deze regel geldt ook wanneer de woning wordt verhuurd. Natuurlijk wil dat niet zeggen dat de verhuurder altijd aansprakelijk is want hij kan nog steeds het tegendeel bewezen. Als uit het rapport van de brandweer blijkt dat de brand ontstond door een sigaret op het tapijt of een andere fout van de huurder dan zal de huurder aansprakelijk zijn. Maar als het rapport aangeeft dat het gaat om een kortsluiting of een bouwkundig probleem? Dan is de schade voor rekening van de verhuurder. Wanneer de oorzaak van de brand bouwkundig is of als de oorzaak onbekend is, is de verhuurder met andere woorden altijd verantwoordelijk.

Verzekering bij brandschade aan een huurwoning

Hoe dan ook is de verhuurder verplicht om een opstalverzekering af te sluiten. De opstalverzekering zal de heropbouw van de woning vergoeden. Sommige opstalverzekeringen betalen ook extra kosten, zoals bereddingskosten, kosten voor contra-expertises, kosten voor het opslaan van de inboedel et cetera. Wat de opstalverzekering al dan niet vergoedt, verschilt van polis tot polis. Daarom is het vergelijken van opstalverzekeringen heel belangrijk.

Wel is het zo dat een opstalverzekering nooit de schade aan de inboedel zal vergoeden. Daarvoor is er per slot van rekening een inboedelverzekering. De inboedelverzekering kan worden afgesloten door de huurder die op deze manier zijn persoonlijke bezittingen beschermt.

Aansprakelijkheid voor brandschade aan woningen, veroorzaakt door een derde

In bovenstaande situatie zou het ook kunnen dat het rapport van de brandweer aantoont dat de brand is aangestoken, bijvoorbeeld door het ex-vriendje van de huurder. Dan is het ex-vriendje uiteraard aansprakelijk. Dat is bijvoorbeeld ook het geval wanneer een klusjesman van een nabijgelegen bedrijf nalatig is geweest en er daardoor brand uitbreekt. Het volstaat per slot van rekening dat iemand een fout heeft gemaakt of nalatig is geweest, daarvoor hoeft men niet bewust te handelen.

In deze gevallen zit de verzekerde hoe dan ook veilig. In principe zal de opstalverzekering de schade vergoeden, maar die schade vervolgens wel trachten te verhalen bij de aansprakelijke. Of dat al dan niet lukt, is voor de verzekerde niet belangrijk want hij krijgt sowieso een vergoeding.

Bovenstaande redenering geldt overigens ook voor bedrijven die met een opstalverzekering hun bedrijfspand beschermen.

Brandschade ten gevolge van een brand bij de buren

Soms is brand niet het gevolg van een eigen fout of van die van de huurder, maar ontstaat er een brand bij de buren. In zo'n geval kan de eigen woning toch schade oplopen, bijvoorbeeld omdat de brand uitslaat of omdat er sprake is van rook- en blusschade. Dan zijn de buren, of bijvoorbeeld het ex-vriendje die ten opzichte van de buren aansprakelijk is, aansprakelijk voor de schade die aan andere schadelijders wordt veroorzaakt.

Wanneer de schadelijder echter een opstalverzekering heeft, zal zijn opstalverzekering opnieuw de schade vergoeden. Wel zal de opstalverzekeraar van de schadelijder de schade opnieuw trachten te verhalen. Klopt de opstalverzekeraar van de schadelijder aan bij de buurman? Dan heeft de buurman, in het beste geval voor hemzelf, een eigen brand- of aansprakelijkheidsverzekering die alles regelt. Dan wordt alles netjes tussen de verzekeraars geregeld en merkt niemand daar iets van. Als de buurman geen verzekering heeft? Dan dreigt hij zelf alles aan de verzekeraar terug te moeten betalen.

Regels omtrent de brandveiligheid

Het Bouwbesluit is natuurlijk een belangrijke leidraad bij het optrekken van brandveilige gebouwen. Hierin staan een aantal voorwaarden waaraan woonruimten, zoals bijvoorbeeld een appartement, moeten voldoen opdat het brandveilig zou zijn. Het gaat dan om drie groepen voorwaarden.

In de eerste plaats moet het ontstaan van een brand worden voorkomen. Als het dan toch brandt, geldt als tweede voorwaarde dat de verspreiding van het vuur moet worden tegengegaan. Ten derde moet het mogelijk zijn om een brandhaard te ontvluchten. Hierbij zijn er verschillende manieren om dit in te vullen. Denk bijvoorbeeld aan nooduitgangen, brandtrappen, brandladders enzovoort.

Een volledige opsomming van alle technische eisen laten we hier achterwege. Desondanks zijn ze natuurlijk wel belangrijk omdat het niet voldoen aan deze eisen een fout uitmaakt. En als er uit zo'n fout schade ontstaat, zoals een brand dat het appartement van een andere eigenaar treft, heeft dat natuurlijk tot gevolg dat de partij die de fout maakt ook aansprakelijk is.

Aansprakelijkheid van de VvE

In principe is elke eigenaar persoonlijk aansprakelijk voor de brandveiligheid van zijn woonruimte. Het kan echter gebeuren dat een brand ontstaat omdat de opstal, het gebouw van het appartementencomplex, zelf gebreken vertoont. Dat zal bijvoorbeeld het geval zijn als de VvE (vereniging van eigenaars) jarenlang het brandbeveiligingssysteem niet heeft onderhouden. Dan is er sprake van een fout en dus ook van aansprakelijkheid.

Daarnaast kan er sprake zijn van een kwalitatieve aansprakelijkheid waarbij er geen fout nodig is. De VvE is dan gewoon aansprakelijk omdat het nu eenmaal de eigenaar is, net zoals het baasje van een hond aansprakelijk is voor z'n hond als zijn hond zichzelf uitlaat. Hier hoeft een slachtoffer dus niet aan te tonen dat de eigenaar, of de VvE in het geval van een appartementencomplex, een fout heeft gemaakt. Het volstaat al om te bewijzen dat het niet brandveilig was, bijvoorbeeld omdat de branddeuren niet functioneerden.

De VvE is uiteraard geen echt natuurlijk persoon en zo komen we in beide gevallen uit bij de leden van de VvE of de eigenaars van de private delen die allen een stukje hebben van de opstal. En voor datzelfde aandeel moeten ze mee opdraaien voor de schade.

Aansprakelijkheid van de eigenaar

Elke eigenaar is verantwoordelijk voor zijn eigen appartement. Wanneer er brand in het appartement ontstaat, bijvoorbeeld omdat een eigenaar in slaap valt en een sigarettenpeuk het tapijt in lichterlaaie zet, is de eigenaar aansprakelijk voor de schade aan het appartementencomplex en aan de privé-appartementen. Bij een brand in één appartement wordt de schade vaak al snel heel groot en dus is het heel belangrijk dat de eigenaar een goede verzekering heeft. Vaak hoeft hij dat niet zelf te regelen, maar rekent hij hiervoor op de VvE.

Verplicht rookmelders plaatsen

De eigenaar van de woning is verplicht om rookmelders in de woning te plaatsen. Als de woning wordt verhuurd, moet de verhuurder dit doen. Bij een vereniging van eigenaren is het de individuele eigenaar die in de eigen woning rookmelders moet plaatsen. In de gemeenschappelijke ruimte zijn rookmelders niet verplicht, wel aan te raden.

Als eigenaar van de woning ben je verplicht om op iedere verdieping een rookmelder te plaatsen. De verplichting geldt voor elke verdieping met een keuken, slaapkamer of woonkamer. In een kelder of een zolder zonder een keuken, slaapkamer of woonkamer is dit met andere woorden niet verplicht. De rookmelder wordt bij voorkeur in de hal aan het plafond gehangen, op ten minste 50 cm afstand van een muur en op ten minste 30 cm afstand van een lamp. Test de rookmelder ook regelmatig uit.

Aansprakelijkheid van de verhuurder

De verhuurder is de eigenaar van het appartement. Als eigenaar van het appartement en lid van de VvE is hij verantwoordelijk voor de brandveiligheid. Vaak is de verhuurder dan ook aansprakelijk bij brandschade. Dat is zeker het geval wanneer het verhuurde pand niet brandveilig was, maar zelfs als er geen sprake is van een fout kan de verhuurder toch aansprakelijk zijn. En dat omdat het appartement nu eenmaal zijn eigendom is en hij dus verantwoordelijk is voor de brandveiligheid van zijn privé-eigendom.

Wel kan hij de aansprakelijkheid op de huurder afschuiven als hij kan bewijzen dat de huurder een fout heeft gemaakt. In zo'n geval schort er niks aan de brandveiligheid, maar kwam het bijvoorbeeld omdat de huurder een fout maakte tijdens het flamberen naast de frituurpan. Dan is het ook maar logisch dat de VvE en de verhuurder niet aansprakelijk zijn. Wel kan er natuurlijk nog altijd sprake zijn van een gedeelde aansprakelijkheid van de VvE en de huurder, bijvoorbeeld omdat de huurder de brand veroorzaakt maar het gebouw zelf ook niet brandveilig was.

Verzekering bij brand en brandveiligheid

In de praktijk hoeft de eigenaar zelden zelf een opstalverzekering af te sluiten. De opstal is per slot van rekening eigendom van de VvE en dan is het ook de VvE die de opstalverzekering voor het volledige gebouw afsluit, inclusief de privé-appartementen. In de praktijk betaalt de eigenaar natuurlijk wel gewoon voor de opstalverzekering, maar dan door het maandelijks of jaarlijks te betalen bedrag aan de VvE.

Voor de eigenaar van een privé-appartement is het wel belangrijk om zeer oplettend te zijn. Een slapende VvE sluit misschien geen verzekering af en dan moet de eigenaar toch echt wel zelf het zekere voor het onzekere nemen. Daarnaast speelt ook de inhoud van de polis een rol. Sommige opstalverzekeringen bevatten per slot van rekening een uitsluiting voor eigen schuld. Dat heeft dan tot gevolg dat als één eigenaar zelf een vuurtje stookt, de verzekering niks gaat betalen. Ook niet aan de andere eigenaren die helemaal niks fout deden! Zo'n situaties vallen te voorkomen door een zogenaamde appartementsclausule in de polis op te nemen. De eigenaar kan eveneens gewoon een eigen opstalverzekering afsluiten om zichzelf te beschermen tegen dergelijke wantoestanden. Hoe dan ook ligt deze verplichting bij de VvE of bij de eigenaar, maar nooit bij de huurder. De huurder hoeft nooit een opstalverzekering af te sluiten.

Een opstalverzekering zal natuurlijk alleen maar de schade vergoeden aan de opstallen en niet aan bijvoorbeeld de meubels of de sieraden die in een appartement liggen. Daarvoor heeft de bewoner een inboedelverzekering nodig. Iedere bewoner of huurder kan zelf zo'n inboedelverzekering afsluiten. De verhuurder hoeft nooit de inboedelverzekering voor zijn huurder af te sluiten.

Uitsluitingen door de opstalverzekering

Hoewel de opstalverzekering in veel gevallen gewoon de brandschade zal vergoeden, zal dat heus niet altijd het geval zijn. Zo zal de opstalverzekering de brandschade niet vergoeden als de verzekerde opzettelijk de brand veroorzaakt, roekeloos is of wanneer er sprake is van achterstallig onderhoud. Dit zijn de zogenaamde uitsluitingen. Deze uitsluitingen zijn bij vrijwel iedere verzekeraar in de polis terug te vinden. Daarnaast zijn er nog andere uitsluitingen mogelijk die verschillen van polis tot polis. Onder andere een uitsluiting voor brand door rellen, opstanden en kernexplosies is heel gewoon.