De rij- en rusttijden voor vrachtwagenchauffeurs
Vrachtwagenchauffeurs moeten rekening houden met de wettelijke regeling met betrekking tot de rijtijden en rusttijden bij wegvervoer. Naarmate men langer rijdt, neemt het risico op een verkeersongeval toe. Om de verkeersveiligheid te garanderen, zijn er daarom regels met betrekking tot hoelang een vrachtwagenchauffeur mag rijden en wanneer het nemen van rust verplicht is. Het gaat daarbij om dagelijkse en wekelijkse rust. Tijdens deze rustperiode is het verboden om te werken of voor werkzaamheden beschikbaar te zijn.
Inhoud
Europese regels over rij- en rusttijden voor vrachtwagenchauffeurs
De Europese Unie heeft vastgelegd hoelang chauffeurs mogen rijden en wanneer pauzes en rustmomenten verplicht zijn. Dit is opgenomen in de Europese verordening 561/2006 en is door Nederland omgezet in het Arbeidstijdenbesluit Vervoer. De onderstaande regels gelden dus niet alleen in Nederland, maar ook in de andere EU-landen. Bij internationaal vervoer gelden er ook een aantal aanvullende regels.
Maximale totale rijtijd
De maximale totale rijtijd is de totale tijd waarin een vrachtwagen wordt bestuurd. Er is een maximale totale rijtijd per dag, een maximale totale rijtijd per week en een maximale totale rijtijd per twee weken. Deze drie grenzen zijn te respecteren.
De grens per twee weken geldt doorlopend. Dit wil zeggen dat het bijvoorbeeld geldt voor week 1 en week 2, maar ook voor week 2 en week 3. Er vindt dus geen reset plaats na twee weken, dit wordt doorlopend bekeken. Houd er rekening mee dat er aan al deze voorwaarden moet zijn voldaan. De vervoersondernemer is bovendien verplicht om het werk zo te organiseren dat een chauffeur minstens eens per vier weken terug kan keren naar zijn woonplaats of naar de vestiging waar de chauffeur normaal gesproken is gestationeerd.
Slechts bij wijze van grote uitzondering kan de maximale totale rijtijd worden overschreden, bijvoorbeeld als chauffeurs door extreme omstandigheden vertraging oplopen onderweg naar huis. Denk dan aan plotselinge, extreme sneeuwval. Een beperkte overschrijding van een of twee uur is in dergelijke gevallen toegestaan.
| Criterium | Maximale totale rijtijd |
|---|---|
| Per dag | 9 uur per dag en 2 keer per week 10 uur per dag |
| Per week | 56 uur per week |
| Per 2 weken | 90 uur per 2 weken |
Maximale ononderbroken rijtijd
Naast de maximale totale rijtijd is er ook een grens aan hoelang een chauffeur ononderbroken, dus zonder rust, mag rijden. Dit is de totale gereden tijd tussen twee pauzes of onderbrekingen in. De algemene regel is dat de maximale ononderbroken rijtijd niet langer mag zijn dan 4,5 uur. Nadien is het verplicht om een pauze te nemen van 45 minuten. De maximale ononderbroken rijtijd van 4,5 uur kan ook in twee delen worden opgeknipt met een tussentijdse pauze. Deze tussentijdse pauze dient dan ten minste 15 minuten te duren. De tweede pauze dient ten minste 30 minuten te duren. Langere pauzes zijn uiteraard toegestaan, kortere niet.
Voor dubbelbemande vrachtwagens geldt een bijzondere regeling. Dan is het niet nodig om stil te staan voor de pauze, wel moet er worden gestopt om van chauffeur en bestuurderskaart of registratieblad te wisselen. De chauffeur die pauze neemt, mag tijdens zijn pauze niet helpen (bijvoorbeeld met navigeren).
Houd er rekening mee dat ook andere werkzaamheden, bijvoorbeeld laden en lossen, gelijkstaan aan werken. Hierdoor moet er mogelijk rekening worden gehouden met verplichte pauzes. Een pauze van dertig minuten is verplicht voor wie onafgebroken tussen 6 en 9 uur werkt op een dag. Wie langer werkt, moet minstens 45 minuten pauze nemen. Deze pauze hoeft niet aaneensluitend te zijn. Pauzes kunnen ook in stukken van 15 minuten worden opgedeeld.
Minimale rusttijden
Het is belangrijk dat chauffeurs voldoende kunnen rusten. Daarom zijn er regels met betrekking tot de dagelijkse en de wekelijkse rust. Tijdens deze rustperiode is het verboden om te werken of om beschikbaar te zijn voor de werkgever. Tijdens de rustperiode heeft de chauffeur geen enkele verplichting tegenover de werkgever.
De algemene regel is dat de dagelijkse rust ten minste elf opeenvolgende uren dient te bedragen. Hierop zijn er echter een aantal uitzonderingen:
Verkorte dagelijkse rusttijd: tussen twee wekelijkse rusttijden is het toegestaan om de dagelijkse rusttijd tot drie keer te verkorten tot negen uur, zonder dat dit later in te halen is
Het is toegestaan om de dagelijkse rust in twee delen op te nemen, waarbij deel 1 ten minste drie uur moet bedragen en deel 2 ten minste negen uur (andersom is dit niet toegestaan)
Houd er rekening mee dat de dagelijkse of wekelijkse rust binnen 24 uur na het einde van de vorige rusttijd moet zijn afgelopen. Als je dus op woensdag om 08.00 uur klaar bent met de wekelijkse rust, moet de volgende dagelijkse rust zijn afgelopen voor donderdag 08.00 uur. Een uitzondering is er voor de situatie waarbij er twee chauffeurs zijn, dan gaat het om 30 uur.
Aanvullende regels bij internationaal vervoer
Indien er sprake is van internationaal vervoer gelden er extra regels met betrekking tot de rusttijden. Zo mag een chauffeur buiten Nederland onder voorwaarden een verkorte wekelijkse rusttijd opnemen die 24 uur tot 45 uur mag bedragen. Het is wel belangrijk dat de verkorte wekelijkse rusttijd wordt gecompenseerd door een verlengde normale wekelijkse rust. Deze verlengde periode bekomt men door het aantal uren verkorting op te tellen bij de normale rustperiode. Per periode van vier weken moet de chauffeur ten minste twee keer een normale wekelijkse rust opnemen.
Passend verblijf tijdens de rust
Het is niet toegestaan om de normale en verlengde wekelijkse rust in de cabine op te nemen. In de plaats daarvan moet de werkgever zorgen voor een passend verblijf. Dit verblijf moet een geschikte slaapfaciliteit zijn, moet over sanitaire voorzieningen beschikken en moet gendervriendelijk zijn. De (slaap)cabine mag wel worden gebruikt voor de verkorte wekelijkse rust.
Verplichte tachograaf
De rij- en rusttijden worden vastgelegd door middel van een tachograaf. Vroeger gebruikte men hierbij een analoge tachograaf. Nieuwe voertuigen dienen sinds 1 mei 2006 te zijn uitgerust met een slimme tachograaf. Een tachograaf bestaat uit een op de aandrijflijn gemonteerde bewegingssensor die het signaal doorgeeft, een scherm op het dashboard en een chauffeurskaart.
Als een tachograaf wettelijk niet verplicht is, moeten de werktijden en rusttijden op een andere manier worden bijgehouden. Bijvoorbeeld op papier of met behulp van een computerprogramma. Lidstaten kunnen volgens de EU-wetgeving voor twee categorieën chauffeurs vrijstellingen verlenen: chauffeurs die voor zichzelf goederen vervoeren en chauffeurs die betonmix vervoeren.
Overtreding regels rij- en rusttijden
Wie zich niet houdt aan de regels met betrekking tot de verplichte rij- en rusttijden kan flinke boetes krijgen. Hoewel de chauffeur voor een groot deel verantwoordelijk is, ligt er ook een grote verantwoordelijkheid bij de werkgever. De werkgever moet chauffeurs namelijk wijzen op overtredingen en moet chauffeurs indien nodig berispen.
Boete bij overtreding regels rij- en rusttijden
Op de niet-naleving van deze regels staan zware boetes. Door middel van de tachograafdata kan heel eenvoudig worden gecontroleerd of de regels goed worden nageleefd. De digitale tachograaf kan het een en ander zelfs tot op de minuut registreren. De boetes variëren van 110 euro (tekort dagelijkse rust) tot 4400 euro (niet bewaren van een deugdelijke registratie), afhankelijk van de begane overtreding.
Aansprakelijkheid bij overtreding rij- en rusttijden
Naast zware boetes kunnen er ook aansprakelijkheidsproblemen optreden. Wie de rij- en rusttijden niet respecteert en oververmoeid een ongeval veroorzaakt, kan hiervoor aansprakelijk worden gesteld. Wanneer een andere partij een fout heeft gemaakt, kan er dan weer sprake zijn van eigen schuld. Bovendien is er de problematiek van de werkgeversaansprakelijkheid: een werkgever zal aansprakelijk zijn als hij zijn chauffeurs te veel laat werken. De werkgeversaansprakelijkheid wordt niet gedekt door de vrachtwagenverzekering, daarvoor is een aanvullende verzekering vereist.
Vrijstellingen voor rij- en rusttijden
In de Europese verordening 561/2066 zijn er een aantal uitzonderingen opgenomen. Het gaat om situaties waarbij de Europese regels niet gelden, bijvoorbeeld bij vrachtwagens die worden gebruikt door de militaire strijdkrachten. Ook laat de Europese verordening de mogelijkheid aan lidstaten om zelf vrijstellingen te bepalen. Nederland heeft van deze optie gebruikgemaakt.
Art. 3 Verordening 561/2006
Artikel 3 van deze verordening die de rij- en rusttijden behandelt, geeft aan dat bepaalde voertuigen zijn uitgezonderd van de wettelijk verplichte rij- en rusttijden. Het gaat onder meer om voertuigen die niet sneller kunnen rijden dan 40 km/u, voertuigen die worden gebruikt voor het wegslepen en dit binnen een straal van honderd kilometer rond hun standplaats en militaire voertuigen die worden gebruikt door de strijdkrachten.
Art. 13 Verordening 561/2006
In artikel 13 geeft de Europese verordening aan dat lidstaten zelf mogen bepalen of ze al dan niet extra vrijstellingen invoeren. Nederland heeft dit bijvoorbeeld gedaan in het Arbeidstijdenbesluit vervoer. Hierdoor is een tachograaf in ons land niet verplicht voor voertuigen voor geld- en waardetransport en voor rijlesauto’s. Er moet wel nog altijd rekening worden gehouden met de bepalingen van de Arbeidstijdenwet, een wet die ook regels bevat omtrent pauzes, tijdsregistratie en werktijden.
Vrachtwagenchauffeur en nachtwerk
Vrachtwagenchauffeurs mogen ook ’s nachts werken, maar daarbij gelden er specifieke regels. De onderstaande regels gelden voor alle vormen van vervoer, zowel voor het vervoer van personen als voor het vervoer van goederen.
In een periode van 16 weken tot 43 nachtdiensten werken
Of in twee weken tot 20 uur werken tussen 00.00 en 06.00 uur
Er bestaan ook uitzonderingen op dit principe. Zo geldt de bovenstaande regelgeving niet voor taxivervoer. Ook zijn er sectoren waarbij er andere regels of vrijstellingen gelden.
Nachtwerk met andere regels
Er zijn een aantal sectoren met heel specifieke regels over wanneer het wel of niet is toegestaan om ’s nachts te werken. Hierbij is het toegestaan om maximaal 52 nachtdiensten per 16 weken te werken én 140 nachtdiensten per 52 weken, óf per twee weken maximaal 38 uur te presteren tussen 00.00 en 06.00 uur. Deze afwijkende regels gelden voor de volgende vormen van vervoer:
Vervoer van broodproducten en banketbakkerijproducten
Vervoer van goederen van en naar distributiecentra, terminals of luchthavens
Het over de Nederlandse grens vervoeren van planten, bloembollen, boomkwekerijproducten, groente en/of fruit
Vervoer voor het onderhoud en de aanleg van wegen en sporen
Vrijstelling op regels nachtwerk
Bepaalde werkzaamheden zijn vrijgesteld van de regels die gelden voor nachtwerk. Het gaat om het vervoer van levende dieren, het vervoer van ochtendkranten, het vervoer van post, het vervoer van pakketten en het collectief binnenlands vervoer van bloembollen, boomkwekerijproducten en/of bloemen. Het gaat om een vrijstelling van de wettelijke regels. In een cao kunnen er echter wel afspraken zijn gemaakt met betrekking tot specifieke rijtijden en rusttijden.
Rij- en rusttijden buiten de EU
Bij internationaal transport dient ook rekening te worden gehouden met de bepalingen van het AETR-verdrag (Accord Européen relatif au Travail des équipages des véhicules effectuant des transports internationaux par la Route). Dit is een verdrag met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden in het internationale wegvervoer. Dit verdrag bevat tevens bepalingen omtrent de rij- en rusttijden. Deze bepalingen zijn grotendeels in de Europese verordening 561/2006 opgenomen en komen dus voor een groot deel overeen met het bovenstaande. Het AETR-verdrag heeft vooral het toepassingsgebied verruimd tot Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Kazachstan, Tadzjikistan, Turkije, Turkmenistan en Oezbekistan.
In andere landen kunnen opnieuw andere regels gelden met betrekking tot de rij- en rusttijden. In de Verenigde Staten geldt bijvoorbeeld de HOS-regelgeving (Hours of Service), in Canada gaat het om de Commercial Vehicle Drivers Hours of Service Regulations en in Australië is de Driving Hours Regulations van toepassing. Europese vrachtwagenchauffeurs zullen in principe niet snel in contact komen met dergelijke regelgeving. Wie toch buiten de EU gaat rijden, dient voorafgaand advies in te winnen met betrekking tot de geldende regelgeving.
Veelgestelde vragen over de rust- en rijtijden voor vrachtwagenchauffeurs
De rij- en rusttijden zijn regels die zijn ingesteld om ervoor te zorgen dat vrachtwagenchauffeurs veilig kunnen rijden en voldoende rust krijgen. Deze regels zijn van toepassing op professionele vrachtwagenchauffeurs die in Europa rijden en zijn vastgelegd in de Europese verordening 561/2006. In deze FAQ worden de meest voorkomende vragen over rij- en rusttijden beantwoord.
Wat zijn rij- en rusttijden?
Rij- en rusttijden zijn regels die bepalen hoeveel tijd een vrachtwagenchauffeur mag besteden aan het rijden en hoeveel tijd hij moet nemen voor rust.
Waarom zijn rij- en rusttijden belangrijk?
Rij- en rusttijden zijn belangrijk omdat ze ervoor zorgen dat vrachtwagenchauffeurs veilig kunnen rijden en voldoende rust krijgen. Dit vermindert het risico op vermoeidheidsongevallen en vergroot de verkeersveiligheid. Tegelijkertijd dragen deze regels bij aan de sociale bescherming van vrachtwagenchauffeurs.
Wie moet zich aan de rij- en rusttijden houden?
De rij- en rusttijden gelden voor professionele vrachtwagenchauffeurs die in Europa rijden. Dit geldt voor zowel chauffeurs die werken voor transportbedrijven als voor zelfstandige chauffeurs. Er zijn slechts een beperkt aantal uitzonderingen. Vaak gelden er dan andere regels, er is geen sprake van regelloosheid.
Hoeveel tijd mag een vrachtwagenchauffeur maximaal rijden?
Een vrachtwagenchauffeur mag maximaal 9 uur per dag rijden. Dit mag onder bepaalde voorwaarden worden verhoogd tot 10 uur per dag. Er zijn ook beperkingen per week en per twee weken. Tussendoor moet ook voldoende pauze worden genomen.
Mag een vrachtwagenchauffeur zijn rusttijd in de cabine van de vrachtwagen doorbrengen?
Ja, een vrachtwagenchauffeur mag zijn rusttijd in de cabine van de vrachtwagen doorbrengen. Echter, dit mag enkel voor de verkorte wekelijkse rust. De normale en de verlengde wekelijkse rust moet worden doorgebracht in een geschikt verblijf. De werkgever dient dit verblijf te regelen en te betalen.