Het inhaalverbod voor vrachtwagens

Als vrachtwagens inhalen, zeker als een vrachtwagen een vrachtwagen inhaalt, ontstaan er knelpunten op het gebied van verkeersdoorstroming. Dit komt omdat vrachtwagens niet snel accelereren en dus aan een laag tempo inhalen. Dergelijke knelpunten tasten de verkeersveiligheid aan. Daarom geldt voor een deel van het autosnelwegennet in ons land een inhaalverbod voor vrachtwagens.

Inhaalverbod voor vrachtwagens (IVV)

Het inhaalverbod voor vrachtwagens (IVV) is een verbod voor vrachtwagens om op bepaalde momenten van de dag of gedurende de gehele dag in te halen op aangewezen delen van de autosnelweg. Dit verbod geldt bij autosnelwegen met 2 x 2 rijstroken. Niet op alle autosnelwegen geldt een inhaalverbod voor vrachtwagens. Dit inhaalverbod wordt enkel ingevoerd als dit noodzakelijk is met het oog op de goede doorstroming en de verkeersveiligheid. Het inhaalverbod kan gelden voor de spits (tussen 06.00 en 10.00 uur en 15.00 en 19.00 uur), de dagperiode (06.00 tot 19.00 uur) of de gehele dag (24/7). Het inhaalverbod kan ook dynamisch worden ingesteld.

Inhoud van het inhaalverbod voor vrachtwagens

Een inhaalverbod is eenvoudigweg een verbod om in te halen. Dit verbod geldt op snelwegen met 2 x 2 rijstroken en dit minstens tijdens de brede spitsuren. Bij drukke snelwegen kan dit ook gedurende de volledige dag gelden. Op snelwegen met meer dan twee rijstroken per rijrichting wordt het inhaalverbod voor vrachtwagens niet toegepast.

Het verkeersbord zal altijd aangeven wanneer het inhaalverbod voor vrachtwagens geldt. Er kan ook sprake zijn van een dynamisch inhaalverbod voor vrachtwagens. Dit wordt toegepast al naargelang de drukte. In Nederland wordt het dynamisch inhaalverbod voor vrachtwagens vrijwel nooit toegepast, maar wettelijk gezien is het op sommige plaatsen wel mogelijk.

Inhaalverbod geldt enkel voor vrachtverkeer

Het inhaalverbod geldt niet voor personenauto’s of bestelauto’s, enkel voor het vrachtverkeer. Het verbod geeft aan dat het voor vrachtauto’s verboden is om motorvoertuigen in te halen. Het verbod geldt ook niet voor autobussen, omdat zij geen vrachtauto’s zijn. Deze weggebruikers hoeven dus geen rekening te houden met het inhaalverbod.

Verkeersbord voor inhaalverbod voor vrachtwagens

Het inhaalverbod voor vrachtwagens wordt aangeduid door middel van het verkeersbord F3. Dit verkeersbord wordt aan beide zijden van de rijbaan geplaatst. Het verkeersbord F3 zal ook aangeven gedurende welke momenten van de dag het inhaalverbod voor vrachtwagens geldt. Het einde van het inhaalverbod voor vrachtwagens wordt aangeduid met het verkeersbord F4. Een dynamisch inhaalverbod wordt weergegeven op elektronische borden boven de weg.

Actualisering van het inhaalverbod voor vrachtwagens

Het inhaalverbod voor vrachtwagens bestaat al langer en geldt voor een groot deel van het autosnelwegennet in Nederland. Omdat verkeer iets dynamisch is, wordt dit verbod regelmatig (met tussenpozen van vijf jaar) geactualiseerd. In 2010 startte een verkenning omtrent het actualiseren van het inhaalverbod voor vrachtwagens. In 2014 werd afgesproken om het een en ander ongeveer iedere vijf jaar opnieuw te bekijken. De laatste actualisering dateert van 2019. Per 1 januari 2020 is het inhaalverbod voor vrachtwagens hierdoor flink uitgebreid. In veel gevallen is een spitsverbod (06.00 tot 10.00 uur & 15.00 tot 19.00 uur) ook omgezet naar een algeheel dagverbod (06.00 tot 19.00 uur).

Actualiseren inhaalverbod voor vrachtwagens is noodzakelijk

Het actualiseren van het inhaalverbod voor vrachtwagens kan om verschillende redenen nodig zijn. Zo kan het bijvoorbeeld dat een autosnelweg in de tussentijd is verbreed, waardoor het inhaalverbod voor vrachtwagens niet langer nodig is. Er kunnen ook veranderingen optreden in de verkeersintensiteit of de intensiteit van het vrachtverkeer, waardoor een inhaalverbod niet langer noodzakelijk is, juist wel noodzakelijk is of gedurende andere momenten van de dag noodzakelijk is. Door regelmatig het inhaalverbod voor vrachtwagens te actualiseren, wordt gegarandeerd dat het doel van het inhaalverbod wordt bereikt en dat de verkeersveiligheid daadwerkelijk wordt verbeterd.

Criteria voor het invoeren van een inhaalverbod voor vrachtwagens

Bij het al dan niet invoeren van het inhaalverbod voor vrachtwagens houdt men rekening met de volgende factoren:

• Alleen een inhaalverbod op autosnelwegen met twee rijstroken per rijrichting

• Geen inhaalverbod op wegvakken met een spitsstrook (behoudens uitzonderingen)

• Geen inhaalverbod indien er meer dan 750 vrachtwagens per uur rijden, omdat dit resulteert in colonnevorming

• Bij een I/C-verhouding van meer dan 0,56 wordt een inhaalverbod overwogen

• Bij meer dan 1600 interacties op trajecten die onder de I/C-waarde van 0,56 liggen, wordt een inhaalverbod voorgesteld

• Bij voorkeur geen inhaalverbod op trajecten die langer zijn dan 30 kilometer

• De huidige data en de toekomstige prognoses

De hierboven aangehaalde I/C-verhouding is de verhouding tussen de intensiteit en de capaciteit op een wegvak, een weg of een combinatie van wegvakken. De intensiteit is het aantal voertuigen dat op een bepaald punt in een bepaalde periode passeert. De capaciteit is de maximale capaciteit of een maximaal aantal voertuigen dat in een bepaalde periode over een wegvak kan rijden.

Bij een lage I/C-waarde (0,7 of lager) zal er weinig of geen filevorming optreden, bij een hoge I/C-waarde (0,9 of hoger) zal er structurele filevorming optreden. Hiertussen treedt er enkel op specifieke momenten filevorming op, bijvoorbeeld tijdens de spits. De I/C-waarde op sommige Nederlandse snelwegen loopt flink op. Er zijn zelfs gevallen bekend waarbij de I/C-verhouding hoger is dan 1. Dat wil zeggen dat er in de praktijk meer verkeer wordt verwerkt dan wat men in theorie mogelijk achtte.

Voordelen van het inhaalverbod voor vrachtwagens

Het grote voordeel van een inhaalverbod voor vrachtwagens is dat de inhalende vrachtwagen het verkeer niet belemmert. De doorstroming is daardoor beter en dit zorgt voor minder filevorming. Het voorkomt langzaam rijdende colonnes op de linkerrijstrook en het voortdurend remmen en versnellen en het uitwijken van rijstrook, wat in verkeersongelukken kan resulteren.

Nadelen van het inhaalverbod voor vrachtwagens

Een nadeel van een inhaalverbod is dat er colonnevorming ontstaat op de rechterrijstrook, waarbij de traagste vrachtwagen het tempo van alle vrachtwagens bepaalt. Dit resulteert in korte volgafstanden en meer aanrijdingen. Onder andere in België treden er door dit fenomeen meer dodelijke verkeersongelukken met vrachtwagenchauffeurs op. Tegelijkertijd wordt het door de colonnevorming moeilijker om in te voegen en uit te voegen en wordt de vluchtstrook minder eenvoudig toegankelijk.

Andere landen met een inhaalverbod voor vrachtwagens

Niet alleen Nederland heeft een inhaalverbod voor vrachtwagens, ook in andere Europese landen gelden er soortgelijke inhaalverboden. In Duitsland pakt men dit feitelijk op dezelfde manier aan als in Nederland, waarbij de situatie geval per geval wordt bekeken. In Duitsland wordt er wel meer ingezet op dynamische inhaalverboden.

In onder meer België, Hongarije, Oostenrijk, Slovenië, Slowakije en Zwitserland geldt er ook een inhaalverbod voor vrachtwagens. Deze gelden soms enkel in specifieke situaties. In Zwitserland is er bijvoorbeeld een algemeen inhaalverbod voor vrachtwagens in alle tunnels die langer zijn dan 300 meter. In Hongarije is er dan weer een algemeen inhaalverbod voor het volledige autosnelwegennet en dit tussen 06.00 uur en 22.00 uur. Het overtreden van het inhaalverbod kan ook in het buitenland flinke boetes opleveren. Deze boetes kunnen ook in Nederland worden geïnd.