Het echtscheidingsconvenant

gesprekverlaten

Bij een scheiding zijn er veel zaken om te regelen. Tussen de ex-partners moeten er bijvoorbeeld financiële afspraken worden gemaakt. Deze afspraken worden opgenomen in het echtscheidingsconvenant, ook wel eens scheidingsconvenant genoemd. De afspraken die in het echtscheidingsconvenant worden opgenomen, worden later door de rechter bekrachtigd.

Afspraken die in het echtscheidingsconvenant staan

Een echtscheiding is vaak heel ingrijpend en emotioneel belastend. Daarom wordt er in de meeste gevallen een beroep gedaan op een mediator of een advocaat. Deze partijen helpen om passende afspraken te maken. Deze afspraken worden dan in het echtscheidingsconvenant opgenomen. Bepaalde zaken kunnen niet in het echtscheidingsconvenant ontbreken.

1. De alimentatie

Nadat het huwelijk is beëindigd, kan het nodig zijn om partneralimentatie toe te kennen. De ex-partner die er financieel het beste voor zit, betaalt dan alimentatie aan de ex-partner die financieel zwakker staat. Hierover bestaan wettelijke regels, maar er kunnen ook vrij afspraken over worden gemaakt. Deze afspraken worden dan opgenomen in het echtscheidingsconvenant.

Alles over partner- en kinderalimentatie

2. Huur- of koopwoning

Vroeger woonden jullie samen en nu gaan jullie apart wonen. Als er een huurwoning is, wil een van de partners misschien wel de huurovereenkomst overnemen. Het is mogelijk om dit zo af te spreken. Mogelijk moet de verhuurder wel het contract aanpassen, bijvoorbeeld als de blijver niet de hoofdhuurder is. Bij een discussie over wie in de huurwoning mag blijven, beslist de rechter. De rechter houdt onder andere rekening met verschillende factoren, zoals:

Wie het langst in de woning woont
Of die persoon de huur kan betalen
Bij wie de kinderen verblijven
Wie werkt in de buurt van de woning
Enzovoort

Wanneer er sprake is van een koopwoning is dit anders. Dan speelt het onder andere een rol wie de eigenaar van het huis is, of er huwelijkse voorwaarden zijn en wat er in deze voorwaarden staan. Ook over een koophuis kunnen er echter afspraken worden gemaakt.

Meer informatie over scheiden met een koophuis

3. Verdeling van de bezittingen en het vermogen

Bij een scheiding moeten de gezamenlijke bezittingen worden verdeeld. Daarbij speelt het onder andere een rol of je getrouwd bent in gemeenschap van goederen, in beperkte gemeenschap van goederen of met huwelijkse voorwaarden. Dit zal namelijk bepalen hoe de bezittingen worden verdeeld. Het kan daarbij ook gaan om de inboedel en om de schulden. Hoe dan ook kunnen hierover afspraken worden gemaakt in het echtscheidingsconvenant. Zo kunnen jullie bepalen wie de auto krijgt en wie de bank krijgt. En hoe jullie elk een deel van de schulden zullen betalen.

4. Pensioen

In principe hebben jullie elk recht op ieders helft van het ouderdomspensioen. Degene met een hoger ouderdomspensioen zal dus een deeltje moeten afstaan. Het is echter mogelijk om dit anders te regelen. Zo kunnen jullie beslissen om een andere verdeling toe te passen of om het pensioen niet te verdelen. Dergelijke afwijkende afspraken worden opgenomen in het echtscheidingsconvenant. Vergeet niet om het een en ander te melden aan de pensioenuitvoerder. Dit kan via het mededelingsformulier (pdf) dat door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt aangeboden.

5. Echtscheidingsconvenant en een eigen bedrijf

Het einde van een huwelijk kan ook gevolgen hebben voor de zaak. De manier waarop jullie zijn gehuwd, speelt dan een belangrijke rol. Bij een gemeenschap van goederen behoort ook de zaak tot de gemeenschap, waardoor het moet worden gesplitst. Of de ene ex-partner moet de andere ex-partner uitkopen. Huwelijkse voorwaarden kunnen natuurlijk anders bepalen. Soms leveren bepalingen uit de huwelijkse voorwaarden, zoals het periodieke verrekenbeding, problemen op. Gelukkig is het mogelijk om in het echtscheidingsconvenant afspraken te maken waarbij het voortbestaan van het bedrijf centraal staat. Per slot van rekening is geen van de ex-partners gebaat bij het einde van de onderneming, integendeel.

Ouderschapsplan

Wanneer je uit elkaar gaat en er kinderen jonger dan 18 jaar zijn, is het verplicht om een ouderschapsplan te maken. In het ouderschapsplan staan afspraken met betrekking tot het verzorgen en het opvoeden van de kinderen. In het ouderschapsplan zullen steeds afspraken staan over:

De verdeling van de opvoeding en de zorg (zorgregeling)
De omgang met de kinderen (omgangsregeling)
Het over en weer informeren over het kind
Het beslissen over belangrijke onderwerpen, bijvoorbeeld de schoolkeuze
Het verdelen van de kosten voor verzorging en opvoeding (kinderalimentatie)
Het betrekken van de kinderen

Daarnaast zijn ouders vrij om extra afspraken in het ouderschapsplan op te nemen. Zo kunnen er afspraken worden gemaakt over bijvoorbeeld het contact met bepaalde familieleden of over de sportactiviteiten. Het is in ieder geval belangrijk om de kinderen te betrekken. Dat is wettelijk verplicht. Als het niet lukt om samen een ouderschapsplan op te stellen, is het mogelijk om de hulp van een mediator in te schakelen.

Checklist echtscheidingsconvenant

Het opstellen van een echtscheidingsconvenant is altijd maatwerk. Wat er al dan niet in een echtscheidingsconvenant moet staan, zal per geval verschillen en is bovendien afhankelijk van de afspraken die jullie maken. Deze checklist biedt een houvast en bevat de belangrijkste punten die niet mogen ontbreken in het echtscheidingsconvenant. Het is uiteraard mogelijk om ook andere beslissingen en afspraken in het echtscheidingsconvenant op te nemen.

Partneralimentatie

Passen jullie de partneralimentatie toe of niet?

Indien ja:
- Het bedrag van de partneralimentatie en de berekeningswijze
- De wijze en het tijdstip waarop de partneralimentatie moet worden betaald
- Ingangsdatum van de partneralimentatie
- Einddatum van de partneralimentatie
Indien nee:
- Zien jullie definitief af van de partneralimentatie of maken jullie voorbehoud voor wijzigende omstandigheden?

Huurwoning

Blijft iemand van jullie in de woning wonen?

Indien ja:
- Wie blijft in de huurwoning wonen?
- Wanneer moet de ex-partner de woning verlaten?
- Wanneer en wie moet de verhuurder informeren?
- Op wiens naam staat het huurcontract?
Indien nee:
- Wanneer en wie informeert de verhuurder?
- Wanneer moet men de woning verlaten?

Koopwoning

Adres van de koopwoning
Gaan jullie verkopen?
- Indien ja:
  - Afspraken over het verdelen van de restschuld of de overwaarde van de koopwoning
Neemt iemand de gezamenlijke woning over?
- Indien ja:
  - Afspraken over het uitkopen
  - Wanneer gaat men naar de notaris en naar de hypotheekverstrekker om het overzetten van de woning te regelen?
Prijsschatting of taxatiewaarde van de koopwoning
Bedrag van de hypotheek
(Tijdelijke) regeling over wie in het huis blijft wonen
(Tijdelijke) regeling over het betalen van eigenaarslasten en gebruikslasten

Bezittingen, vermogen en schulden

Inboedellijst van de woning
Saldi van de bank- en spaarrekeningen en de rekeningnummers
Lijst met beleggingen en lijfrentes en de waarde daarvan
Informatie over kapitaalverzekeringen
Lijst met alle schulden
Opgeteld vermogen en verdeelsleutel
Opgetelde schulden en verdeelsleutel
Verdelen van inboedel, voertuigen en speciale bezittingen (bv. erfstukken)
Verdelen van huisdieren en eventueel een omgangsregeling
Praktische afspraken over het regelen van eigendomsoverdrachten

Pensioen

Bedrag van het ouderdomspensioen
Pensioennummers van beide partners
Is er sprake van een bijzonder partnerpensioen of nabestaandenpensioen?
Keuze: verevening, converteren of niet verdelen?

Eigen bedrijf

Naam van de onderneming en soort onderneming
Waarde van de onderneming
Keuze: stoppen, uitkopen of verdelen + praktische afspraken
Is er sprake van een relatief constant salaris over de afgelopen jaren?

Wie kan het echtscheidingsconvenant opstellen?

Het principe is dat het echtscheidingsconvenant wordt opgesteld door de ex-partners die samen afspraken maken. In de praktijk is het opstellen van een echtscheidingsconvenant complex en heeft men vaak de hulp nodig van een derde. Daarom kan bijvoorbeeld ook een mediator het echtscheidingsconvenant opstellen.

Echtscheidingsconvenant opstellen met ex-partner

Als het mogelijk is om samen het gesprek aan te gaan en om tot eerlijke compromissen te komen, kunnen jullie samen het echtscheidingsconvenant opstellen. Eventueel kan de hulp van een gemeenschappelijke vriend of kennis worden ingeschakeld. Ook adviseurs kunnen helpen om bepaalde dingen uit te klaren.

Echtscheidingsconvenant opstellen via de mediator

Bij een echtscheiding kunnen de emoties soms hoog oplopen en dan is het moeilijk om samen een echtscheidingsconvenant op te stellen. In veel gevallen is het nuttig om een beroep te doen op een mediator. Een mediator is een onafhankelijke die helpt bij het gesprek. De mediator kan ook de gemaakte afspraken omzetten in een echtscheidingsconvenant.

Echtscheidingsconvenant opstellen met de notaris

Net als een mediator kan een notaris helpen bij het voeren van de gesprekken en het maken van de afspraken. De afspraken die uiteindelijk worden gemaakt, worden vervolgens in het scheidingsconvenant opgenomen. Meestal krijgen beide ex-partners eerst een ontwerp, zodat ze het even rustig kunnen lezen. Dat ontwerp kan eventueel nog worden aangepast. Als jullie zich in de afspraken kunnen vinden, zullen jullie het ondertekenen ten overstaan van de notaris. De afspraken zijn dan direct afdwingbaar.

Echtscheidingsconvenant opstellen met een advocaat

Het is mogelijk om het echtscheidingsconvenant te laten opstellen door een advocaat of door de twee advocaten van beide ex-partners samen. De advocaat zal de gemaakte afspraken opnemen in het echtscheidingsconvenant en dit vervolgens naar de rechtbank sturen, zodat de rechter de afspraken definitief vast kan leggen.

Zo verloopt het opstellen en indienen van een echtscheidingsconvenant

Een echtscheidingsconvenant of een echtscheidingsovereenkomst is een heel belangrijk document. Hierin worden namelijk alle afspraken gemaakt met betrekking tot de scheiding. Daarom moet het opstellen van een echtscheidingsconvenant heel zorgvuldig gebeuren. In veel gevallen doet men een beroep op een expert, zoals een mediator of een advocaat.

Opstellen van het echtscheidingsconvenant
In principe kunnen de ex-partners samen een echtscheidingsconvenant opstellen, maar het is ook mogelijk om dit door een notaris, een advocaat of een mediator te laten doen. In ieder geval staan gezamenlijke afspraken centraal. In het echtscheidingsconvenant worden onder andere afspraken opgenomen met betrekking tot de alimentatie, de koopwoning, de bezittingen, de schulden en het pensioen. Als iedereen akkoord is met het echtscheidingsconvenant wordt het ondertekend.
Afspraken maken over de kinderen
Als er kinderen jonger dan achttien jaar zijn, is het verplicht om ook een ouderschapsplan op te stellen. Daarbij moeten ook de kinderen worden gehoord. In het ouderschapsplan worden afspraken opgenomen met betrekking tot de omgangsregeling, de kinderalimentatie, de verblijfsregeling en dergelijke meer.
Echtscheidingsconvenant sturen naar de rechtbank
Nadat het echtscheidingsconvenant is opgesteld, wordt het samen met het ouderschapsplan naar de rechtbank verzonden. Er wordt dan aan de rechter gevraagd om de inhoud van het echtscheidingsconvenant vast te stellen. Als de rechter dat doet, liggen de afspraken definitief vast. Als de ex-partner dan niet betaalt, kan er een deurwaarder worden ingeschakeld.

Echtscheidingsconvenant is niet verplicht

Het is niet altijd verplicht om een echtscheidingsconvenant op te stellen. Wanneer er kinderen betrokken zijn, moet er in ieder geval wel een ouderschapsplan worden opgesteld. Als er geen echtscheidingsconvenant wordt opgesteld, kan er bijvoorbeeld een eenzijdig verzoekschrift worden ingediend. De rechter zal dan verschillende knopen door moeten hakken. Als de ex-partners het nog goed met elkaar kunnen vinden, kunnen ze ook beslissen om geen echtscheidingsconvenant op te stellen en zelf enkele afspraken op papier te zetten. In de praktijk is het opstellen van een echtscheidingsconvenant wel sterk aan te raden.

Voorbeeld: waarom een echtscheidingsconvenant wel handig is

Een echtscheidingsconvenant is de beste garantie dat de gemaakte afspraken worden uitgevoerd, eventueel na het inschakelen van een deurwaarder. De gemaakte afspraken zijn namelijk afdwingbaar. Stel bijvoorbeeld dat Robin en Marie gaan scheiden en een echtscheidingsconvenant laten opstellen, waarbij wordt bepaald dat Robin elke maand 500 euro partneralimentatie moet betalen aan Marie. De rechter bekrachtigt het echtscheidingsconvenant.

Enige tijd gaat alles goed, maar later blijkt dat Marie tijdens het huwelijk het bed heeft gedeeld met Robins beste vriend. Robin weigert nu ineens om de partneralimentatie te betalen. Doordat er echter een bekrachtigd echtscheidingsconvenant is, kan Marie meteen een deurwaarder inschakelen om de alimentatie te innen. Als er geen bekrachtigd echtscheidingsconvenant was, diende ze eerst naar de rechtbank te stappen en dan een lange en dure juridische procedure af te wachten. En dat bij elk conflict dat in de toekomst ontstaat!

Openbreken van het echtscheidingsconvenant

Een van de kenmerken van een echtscheidingsconvenant is dat de afspraken in principe onherroepelijk worden vastgelegd. Dat is net het belangrijkste voordeel van het opstellen van een echtscheidingsconvenant: de zekerheid. Het gevolg is dat een echtscheidingsconvenant in principe niet eenzijdig kan worden aangepast. Het wijzigen van een echtscheidingsconvenant kan slechts in drie gevallen:

Er is een wijzigingsbeding opgenomen in het echtscheidingsconvenant en er is voldaan aan de wijzigingsvoorwaarden.
Beide partners zijn het eens over de wijziging en maken een aanvullende overeenkomst waarmee ze het originele echtscheidingsconvenant wijzigen.
Er is sprake van onvoorziene omstandigheden en de rechter oordeelt dat de gemaakte afspraken hierdoor niet langer redelijk zijn.

Op sommige punten worden de afspraken overigens automatisch gewijzigd. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de alimentatiebedragen die volgens de wet jaarlijks moeten worden geïndexeerd. Hierdoor wordt er afgeweken van de bedragen die in het echtscheidingsconvenant staan. Ook als de ex-partner bijvoorbeeld opnieuw trouwt, wijzigt er het een en ander: de ex-partner verliest dan het recht op alimentatie. Daarvoor is het niet nodig om een aanvullende overeenkomst op te stellen, dit volgt namelijk uit de wet.

Voorbeeld van een echtscheidingsconvenant

Een echtscheidingsconvenant is altijd persoonlijk. Hierdoor kan er geen sjabloon worden gebruikt. Bij het opstellen van een echtscheidingsconvenant kan het wel handig zijn om er even een voorbeeld van een echtscheidingsconvenant bij te nemen. Redelijke afspraken uit een voorbeelddocument kunnen soms helpen om de eigen afspraken vorm te geven of goed te formuleren.

Download een voorbeeld van een echtscheidingsconvenant

Veelgestelde vragen over het echtscheidingsconvenant

Wanneer jij en je partner uit elkaar gaan, komt er veel op jullie af. Niet alleen veel emoties, maar ook veel praktische dingen die moeten worden geregeld. Natuurlijk wil je de dingen voor eens en voor altijd regelen en net daarom heb je een goed echtscheidingsconvenant nodig. Als je hier nog vragen over hebt, raden we aan om de onderstaande FAQ over het echtscheidingsconvenant door te nemen.

Wie stelt het echtscheidingsconvenant op?

Het echtscheidingsconvenant wordt door de ex-partners samen opgesteld. Ze kunnen zich hierin ook laten begeleiden, bijvoorbeeld door een mediator, een advocaat of een notaris. Dan kan de mediator, de advocaat of de notaris het echtscheidingsconvenant opstellen.

Waarom zou ik een echtscheidingsconvenant opstellen?

Een echtscheidingsconvenant biedt zekerheid en transparantie. Door nu afspraken te maken, worden ruzies en misverstanden voorkomen. Daarnaast zijn de gemaakte afspraken bindend en afdwingbaar, waardoor het niet bij elk juridisch conflict nodig is om opnieuw naar de rechtbank te stappen. Er kan bijvoorbeeld meteen een deurwaarder worden ingeschakeld als de ex-partner de alimentatie niet zou betalen.

Is een echtscheidingsconvenant bindend?

Ja, een echtscheidingsconvenant die door de rechter is bekrachtigd, is bindend. In principe kan er dus ook enkel van worden afgeweken als beide ex-partners daarmee akkoord zijn. Enkel bij gewijzigde omstandigheden kan hier soms van worden afgeweken als de gemaakte afspraken hierdoor niet langer redelijk zijn. Het is de rechter die hierover oordeelt.

Wat gebeurt er na het tekenen van het echtscheidingsconvenant?

Na het tekenen van het echtscheidingsconvenant zal de advocaat dit naar de rechtbank sturen. Eenmaal de advocaat de ontvangstdatum heeft gekregen, geeft hij dit door. Vanaf dit moment is het mogelijk om verschillende toeslagen aan te vragen, zoals de huurtoeslag en de zorgtoeslag. Ook is het mogelijk om met de hypotheekverstrekker samen te zitten. Na de uitspraak door de rechter wordt de akte van berusting ondertekend en ten slotte volgt het verzoek tot inschrijving van de echtscheiding bij de gemeente. En dan rest jullie nog maar een ding: het naleven van de gemaakte afspraken.

Kan ik het echtscheidingsconvenant ook opvragen?

Ja, het is mogelijk om een afschrift op te vragen van de echtscheidingsbeschikking. Dat gebeurt bij de rechtbank waar de echtscheiding is uitgesproken. Bij uitspraken die dateren van voor 1990 is het afschrift op te vragen bij een archief. Hoe een afschrift moet worden opgevraagd, verschilt per rechtbank. Als je voor het opstellen van een echtscheidingsconvenant een beroep hebt gedaan op een advocaat, kan je het ook altijd opvragen bij deze advocaat. Advocaten hebben een bewaarplicht van minstens zeven jaar, dus de kans bestaat dat het echtscheidingsconvenant nog bij de advocaat te vinden is.

Wat kan ik doen als mijn ex-partner het echtscheidingsconvenant niet nakomt?

Als de ex-partner de gemaakte afspraken niet nakomt, is het mogelijk om de ex-partner hierop aan te spreken en te eisen dat hij of zij de afspraken naleeft. Hiervoor wordt de ex-partner officieel in gebreke gesteld. Als de ex-partner hier geen gehoor aan geeft, kan de naleving via de rechter worden afgedwongen. Als de ex-partner de alimentatie niet betaalt, kan de deurwaarder worden ingeschakeld.

Wat is het verschil tussen een ouderschapsplan en het echtscheidingsconvenant?

Een echtscheidingsconvenant bevat alle afspraken met betrekking tot de echtscheiding en is in principe niet verplicht. Een ouderschapsplan bevat enkel de afspraken over minderjarige kinderen. Als er minderjarige kinderen zijn, is het opstellen van zo’n ouderschapsplan verplicht.