Scheiden en een rechtsbijstandverzekering
Een scheiding is emotioneel ongelofelijk belastend. Je komt al snel tot het besef dat je leven er nu compleet anders zal uitzien. Zekerheid wordt onzekerheid en dat roept veel emoties op. Het is een periode die je op een zo goed mogelijke manier door wil komen. Een rechtsbijstandverzekering kan daarbij helpen.
Schulden en hoofdelijke aansprakelijkheid
Bij een scheiding moeten niet alleen de bezittingen worden verdeeld, maar ook de schulden die in de gemeenschap vallen. Daarbij moet onder meer een onderscheid worden gemaakt tussen de beperkte gemeenschap van goederen en de volledige gemeenschap van goederen. Daarnaast kan er sprake zijn van huwelijkse voorwaarden die regelen wat al dan niet in de gemeenschap valt. In principe geldt dat de tijdens het huwelijk aangegane schulden, aangegaan voor het voeren van de huishouding, gemeenschappelijk zijn. De twee partners zijn dan hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden, ook als de schulden door slechts een van de partners zijn gemaakt.
Meer over schulden en aansprakelijkheidScheiding met kinderen
Bij een scheiding is het altijd belangrijk om goede afspraken te maken. Zeker als er kinderen zijn, mag het belang daarvan niet worden onderschat. Het gaat dan niet alleen om bijvoorbeeld over afspraken met betrekking tot de kinderalimentatie, maar ook over bijvoorbeeld bezoekregelingen. Ouders blijven namelijk het recht hebben om hun kind te zien. Deze afspraken worden opgenomen in een ouderschapsplan. Zo’n ouderschapsplan is verplicht als de kinderen minderjarig zijn.
Bij een gezamenlijke scheiding zal een advocaat de volgende documenten indienen bij de rechtbank:
Ouderschapsplan met o.a. de omgangsregeling, afspraken over de zorg en opvoeding en alimentatieafspraken (verplicht bij minderjarige kinderen)
Afspraken over de verdeling van onderhoud en studie (verplicht bij kinderen van 18 tot 21 jaar)
Echtscheidingsconvenant (niet verplicht)
Afschrift van de huwelijksakte
BRP-uittreksels
Afschrift van de geboorteakte van ieder minderjarig kind
Verzoekschrift tot scheiden
Bij het maken van de afspraken die worden opgenomen in het ouderschapsplan kan een mediator helpen. Verschillende rechtsbijstandverzekeraars vergoeden de mediationkosten.
Scheiding zonder kinderen
Ook wanneer er geen kinderen zijn, is het nodig om een aantal afspraken te maken. Bijvoorbeeld over hoe de spullen zullen worden verdeeld en wat er met de schulden moet gebeuren. Misschien willen jullie de gezamenlijke hond wel blijven zien of wil iemand wel in de woning blijven wonen? Dergelijke afspraken worden opgenomen in een echtscheidingsconvenant. Het kan ook dat er huwelijkse voorwaarden zijn. Dan zijn de belangrijkste afspraken al gemaakt, maar moeten ze nog in de praktijk worden gebracht. In al deze gevallen kan een mediator nuttig zijn. Veel rechtsbijstandverzekeraars vergoeden de mediationkosten bij een scheiding zonder kinderen.
Bij een gezamenlijke scheiding zonder kinderen dient de advocaat de volgende documenten bij de rechtbank in te dienen:
Verzoekschrift tot scheiden
Echtscheidingsconvenant
BRP-uittreksels
Afschrift van de huwelijksakte
Scheiden met een koophuis
Bij een scheiding met een koophuis behoort de woning toe aan de eigenaar. Als beide ex-partners eigenaar zijn, moet de woning worden verdeeld of verkocht. Het is ook mogelijk om in het echtscheidingsconvenant afspraken op te nemen met betrekking tot wie er in de woning blijft wonen.
Bepalen wie de eigenaar is van de koopwoning
In principe is de koper de eigenaar van de woning. Het is wel mogelijk dat er in de huwelijkse voorwaarden andere afspraken zijn gemaakt. Wanneer er geen huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden zijn en er een geregistreerd partnerschap of een huwelijk in gemeenschap van goederen is, is ieder voor de helft eigenaar. Dat is ook het geval als een van de ex-partners voor het huwelijk alleen het huis heeft gekocht. Gaat het echter om een beperkte gemeenschap van goederen zonder voorwaarden? Dan blijft de woning in principe persoonlijk, tenzij de woning samen is gekocht voor het huwelijk of een van de twee de woning kocht tijdens het huwelijk.
Samen afspraken maken
Als iemand de enige eigenaar is, moet de ex-partner de woning verlaten. Tenzij er in een echtscheidingsconvenant andere afspraken worden gemaakt. Als beide ex-partners eigenaar zijn van de woning, kan de woning worden verdeeld of verkocht. Bij een verdeling moet de bank mogelijk eerst akkoord gaan. Bij een verkoop wordt eerst de hypotheekschuld afgelost en wordt de rest van het geld verdeeld. Het is ook mogelijk om af te spreken dat jullie alle twee eigenaar blijven en bijvoorbeeld het huis verhuren.
Hulp inschakelen
Als het niet lukt om er samen uit te komen, is het mogelijk om de hulp van een mediator in te schakelen. Een mediator helpt om samen tot een oplossing te komen. Veel rechtsbijstandverzekeraars vergoeden deze mediationkosten. Als mediation niet helpt, is het aan te raden om er een advocaat bij te halen. Eventueel zal de advocaat de rechter vragen om een besluit.
Eenzijdig verzoekschrift
Om een echtscheiding aan te vragen, moet je naar de rechter. Het is mogelijk om dit samen aan te vragen of om dit alleen te doen. In het tweede geval spreken we van een eenzijdig verzoekschrift. Een advocaat dient dit eenzijdig verzoekschrift in. De ex-partner ontvangt dan een kopie van dit verzoekschrift en kan vervolgens een verweerschrift indienen. Daarvoor heeft de ex-partner dan ook weer een advocaat nodig. De ex-partner kan ook afzien van verweer door niets te doen (de verweertermijn af te wachten) of door een referteverklaring in te dienen.
Alimentatie
Na een echtscheiding kan er worden verwacht dat de ene ex-partner financieel bijdraagt aan het levensonderhoud van de andere ex-partner. De ex-partner met de meeste inkomsten verstrekt dan alimentatie aan de minder draagkrachtige ex-partner. We spreken in dit geval van partneralimentatie. Als er kinderen zijn, is er ook sprake van kinderalimentatie. Het al dan niet toekennen van alimentatie is in tegenstelling tot vroeger niet langer afhankelijk van de schuldvraag.
Meer over de kinder- en partneralimentatieMediator of echtscheidingscoach
Het is juridisch gezien perfect mogelijk om te scheiden in onderling overleg en om met z’n tweetjes alle praktische afspraken te maken. In de praktijk verloopt dat vaak niet zo eenvoudig en zijn er heel wat (financiële) twistpunten. Een mediator kan dan helpen om samen tot oplossingen te komen. Een mediator neemt geen standpunten in en fungeert als een coach. Het uitgangspunt bij mediation is dat men niet tegenover elkaar staat, maar met elkaar het gesprek aangaat onder begeleiding van een communicatie-expert die ook de nodige juridische en praktische kennis op zak heeft. Een mediationtraject kost ongeveer 2.000 euro. Veel rechtsbijstandverzekeraars kennen hiervoor een vergoeding toe.
Stappen bij een scheiding
Een echtscheiding verloopt zelden zo vlot en soepel als we zouden willen. Dat is niet eens onlogisch, want frustratie, woede, verdriet en teleurstelling steken al snel de kop op. Veel mensen krijgen zelfs te maken met gevoelens die ze niet eerder voelden en die ze maar moeilijk onder woorden kunnen brengen. Hoewel veel mensen het allemaal wat chaotisch vinden, kent een echtscheiding in de praktijk vaak een min of meer gestroomlijnd verloop. Daarbij worden de onderstaande stappen doorlopen.
Alles even laten bezinken
Wanneer je aangeeft te willen scheiden, heb je daar wellicht al een tijdje over nagedacht. Mogelijk heb je er ook al met anderen over gesproken. Dat is voor de ex-partner wellicht niet het geval. Het kan de ander overrompelen. Sommige mensen worden woedend, andere mensen verdrietig. Maar vrijwel altijd heeft men even de tijd nodig om het allemaal een plaatsje te geven. Gun de ex-partner daarom even de tijd om alles te laten bezinken en begin nog niet meteen met het maken van praktische afspraken.
Hulp inschakelen en scheiding aanvragen
Sommige mensen kunnen zonder hulp samen afspraken maken over de scheiding, maar voor veel mensen is het nuttig om hulp in te roepen. Dat kan een advocaat zijn, maar ook een bemiddelaar of een mediator. Wie de geknipte persoon is, is afhankelijk van de situatie. Een mediator is enkel nuttig als er nog enig overleg mogelijk is. Als er helemaal geen overleg mogelijk is, zullen de advocaten er onderling uit moeten komen of zal de advocaat de zaak voorleggen aan de rechter. Het aanvragen van de scheiding verloopt via de rechter. De mediator of de advocaat zal het verzoek tot echtscheiding indienen.
Financiële afspraken maken
Een echtscheiding heeft steeds financiële gevolgen. Er zijn gemeenschappelijke bezittingen en er zijn gemeenschappelijke schulden die moeten worden verdeeld. Er moeten ook afspraken worden gemaakt over de alimentatie. Soms is het niet meteen mogelijk om het over alle financiële zaken eens te raken. Zoek dan naar zoveel mogelijk punten waarover wel al overeenstemming kan worden gevonden. Als er helemaal geen overleg mogelijk is, zal de advocaat helpen om alles uit te klaren.
Afspraken maken over de kinderen
Het uitgangspunt moet zijn dat de kinderen nooit het slachtoffer mogen worden van de echtscheiding. Zelfs als jullie het niet eens raken over de financiële zaken, moet het belang van het kind centraal blijven staan. Als ouder heb je nu eenmaal een zorgplicht voor de kinderen. Kinderen kunnen echter niet op twee plekken tegelijkertijd zijn en daarover moeten dan afspraken worden gemaakt. Dit wordt ook wel een omgangsregeling genoemd. De afspraken die worden gemaakt, worden opgenomen in het ouderschapsplan. Het opstellen van zo’n ouderschapsplan is verplicht.
De scheiding definitief maken
Om de scheiding definitief te maken, moet er naar de rechter worden gestapt. Als er over alles al afspraken zijn gemaakt, is dit louter een formaliteit. Soms kan het ook dat de rechter nog een aantal knopen moet doorhakken. Wie het niet eens is met de rechter kan ook nog in hoger beroep gaan. Wanneer de uitspraak van de rechter in de registers van de burgerlijke stand is ingeschreven, is de scheiding definitief. Dit moet binnen een termijn van zes maanden gebeuren.
Echtscheidingsconvenant
Een echtscheidingsconvenant is een belangrijk document bij het regelen van een scheiding. In een echtscheidingsconvenant worden afspraken opgenomen omtrent onder meer de inboedel, de schulden, de alimentatie, het huis en dergelijke meer. Het maken van een echtscheidingsconvenant is in principe niet verplicht, behalve wanneer jullie overgaan tot een gezamenlijke scheiding zonder kinderen. In ieder geval is het opstellen van een echtscheidingsconvenant aan te raden.
In sommige gevallen zullen derden wel om een echtscheidingsconvenant vragen. Dat is bijvoorbeeld het geval voor woonstichtingen die een kopie van het echtscheidingsconvenant zullen vragen als een van de ex-partners in de huurwoning wil blijven wonen. Uiteraard zal een kopie van de rechterlijke uitspraak (over wie in de woning mag blijven wonen) dan ook volstaan. Ook bij het afsluiten van een lening kan om het echtscheidingsconvenant worden gevraagd, omdat de alimentatieverplichtingen invloed hebben op hoeveel je kan lenen.
Meer over het echtscheidingsconvenantDe kosten van een scheiding
Bij een scheiding moeten er veel dingen worden geregeld. Het is dan ook logisch dat er aan een scheiding de nodige kosten zijn verbonden. Zeker als er een advocaat of een expert bij moet worden gehaald, lopen de kosten al snel op.
| Kostenpost Geschat bedrag | Geschat |
|---|---|
| Mediation | € 2.000 tot € 2.500 voor een standaardtraject |
| Advocaatkosten | € 150 tot € 200 per uur |
| Griffierecht echtscheidingsprocedure (2022) | € 314 |
| Deurwaardersexploot | € 60 |
Hierbovenhebben we enkel rekening gehouden de veelvoorkomende kostenposten. Sommige scheidingen zullen meer kosten, bijvoorbeeld als er door de financiële complexiteit accountants moeten worden ingeschakeld. Mogelijk kom je in aanmerking voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Als je een laag inkomen hebt, kan je bij de gemeente bijzondere bijstand voor de griffiekosten aanvragen. Bovendien kan het dat de rechtsbijstandverzekeraar een deel van de mediationkosten zal vergoeden. Het is met andere woorden zo dat de kosten in de praktijk (veel) hoger of lager uit kunnen vallen.
Dekking rechtsbijstandverzekering voor scheiding
In principe dekt een rechtsbijstandverzekering niet de juridische rechtshulpkosten bij echtscheidingsconflicten. Soms, eventueel via een aanvullende module, wordt er wel een vergoeding toegekend voor echtscheidingsmediation. Er worden vaak ook allerlei voorwaarden aan de scheidingsmediation gekoppeld. Veelal dient het samenlevingsverband al voldoende lang te duren en geldt er ook een lange wachttijd.
Wachttijd rechtsbijstandverzekering
Bij veel rechtsbijstandverzekeraars is er een wachttijd van toepassing. Dat wil zeggen dat enkel juridische conflicten die na deze wachttijd ontstaan, worden gedekt door de rechtsbijstandverzekeraar. Het gaat veelal om een wachttijd van drie maanden, maar voor echtscheidingen kan dit oplopen tot wel drie jaar. Er zijn ook rechtsbijstandverzekeraars zonder een wachttijd, maar dan wordt er vrijwel altijd een uitzondering gemaakt voor scheidingsmediation.
Alles over de wachttijdOverzicht dekking rechtsbijstandverzekering voor scheiding
Er zijn wat betreft scheidingen enorm grote verschillen tussen de verzekeraars. De meeste verzekeraars dekken echtscheidingsmediation wel, maar vaak enkel als er sprake is van een voldoende lang geregistreerd partnerschap of huwelijk. Slechts bij een aantal verzekeraars is ook mediation omtrent de beëindiging van een (bij de notaris geregistreerd) samenlevingscontract gedekt. Ook wat de gedekte bedragen betreft, zijn er grote verschillen.
| Verzekeraar | Duur samenlevingsverband | Dekking samenlevingscontract | Wachttijd | Vergoeding |
|---|---|---|---|---|
| a.s.r. | 3 jaar | Nee | 3 jaar | € 2500 |
| ABN AMRO | 0 jaar | Nee | 3 jaar | € 3000 |
| Aegon | 1 jaar | Nee | 3 jaar | € 3000 |
| Allianz | 3 jaar | Nee | 3 jaar | € 2500 |
| Anker | 1 jaar | Nee | 1 jaar | € 1500 - € 3000 |
| ANWB en Unigarant | 3 jaar | Nee | 3 jaar | € 2500 |
| Aon | 1 jaar | Nee | 3 jaar | € 5000 |
| ARAG | 1 jaar | Nee | 3 jaar | € 3000 - € 3250 |
| Das | 3 jaar | Bij Das Totaal | 3 jaar | € 2500 |
| De Goudse | 2 jaar | Nee | 1 jaar | € 3000 |
| De Internationale | 1 jaar | Ja | 1 jaar | € 1500 |
| Ditzo | 3 jaar | Nee | 3 jaar | € 2500 |
| Hema | 1 jaar | Ja | 3 jaar | € 3000 |
| InShared | 1 jaar | Ja | 3 jaar | € 3000 |
| ING en Nationale-Nederlanden | 3 jaar | Nee | 1 jaar | € 3000 |
| OHRA | 3 jaar | Nee | 3 jaar | € 2000 |
| Roxo | 1 jaar | Ja | 1 jaar | € 1500 |
| SNS | 3 jaar | Nee | 3 jaar | € 2000 |
| Univé | 3 jaar | Ja | 3 jaar | € 3000 |
| Vereniging Eigen Huis | 1 jaar | Ja | 0 jaar | € 3000 |
| Verzekeruzelf.nl | 1 jaar | Ja | 1 jaar | € 3000 |
| ZLM | 3 jaar | Nee | 3 jaar | € 2500 |
Bron: Consumentenbond, via Moneyview – Peildatum: 19 juli 2022
Veelgestelde vragen over wat er komt kijken bij een echtscheiding
Een echtscheiding roept vrijwel altijd vragen op, ongeacht de gevolgde echtscheidingsprocedure. Zeker als er kinderen zijn, is dat het geval. In de onderstaande FAQ over echtscheidingen zijn een aantal veelgestelde vragen beantwoord.
Kan ik in het huis blijven wonen als we gaan scheiden?
Ja, het is mogelijk om in een gemeenschappelijk woonhuis te blijven wonen na de scheiding. Hierover kunnen uiteenlopende afspraken worden gemaakt. Zo kan de ex-partner bijvoorbeeld worden uitgekocht. Of er kan gezamenlijk worden afgesproken dat een iemand samen met de kinderen in het huis blijft wonen, bijvoorbeeld tot de kinderen het huis uit zijn. Zelfs als de andere ex-partner de eigenaar is en blijft, is het mogelijk om samen af te spreken dat de niet-eigenaar in het huis blijft wonen. Een mediator kan helpen om hierover afspraken te maken.
Hoelang duurt een scheiding?
De duur van een echtscheidingsprocedure kan sterk verschillen en is afhankelijk van hoe snel beide ex-partners erin slagen om passende afspraken te maken. Daarnaast is het afhankelijk van hoe snel het echtscheidingsconvenant is goedgekeurd door de rechter. Dit duurt gemiddeld 4 tot 8 weken. Gemiddeld genomen duurt een echtscheiding drie tot vier maanden. Er zijn uiteraard ook mensen die jarenlang procederen.
Wat moet ik regelen bij een scheiding?
Bij een scheiding moeten er veel zaken worden geregeld. Er moeten bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over de partneralimentatie, de pensioenverdeling en de woning. Voor dit laatste moet er soms worden overlegd met de hypotheekverstrekker of de verhuurder. Ook de gevolgen voor de belastingaangifte en de belastingteruggaaf zijn na te gaan. Denk verder aan gezamenlijke overeenkomsten die op te zeggen of over te nemen zijn, het verdelen van de bezittingen en de schulden en dergelijke meer. Alle gemaakte afspraken worden opgenomen in een echtscheidingsconvenant.
Dekt een rechtsbijstandverzekering de kosten voor een scheiding?
De rechtsbijstandverzekering vergoedt niet de rechtshulp bij een echtscheiding. Veel rechtsbijstandverzekeraars vergoeden wel (deels) de mediationkosten die nodig zijn om samen afspraken te maken. Er zijn echter verzekeraars die dit niet vergoeden.
Wat is het verschil tussen een echtscheiding en een scheiding van tafel en bed?
Bij een scheiding van tafel en bed zijn jullie wel uit elkaar, maar blijf je volgens de wet getrouwd. Je moet verder gewoon hetzelfde regelen als bij een echtscheiding, bijvoorbeeld het opstellen van een ouderschapsplan. Een scheiding van tafel en bed is onder andere een oplossing als het door het geloof niet is toegestaan om te scheiden. Een scheiding van tafel en bed kan later weer ongedaan worden gemaakt. Bij een echtscheiding blijf je niet volgens de wet getrouwd. Bovendien is een echtscheiding definitief.