Burenrecht in Nederland

Buren kunnen goede vrienden zijn, maar ze kunnen elkaar ook het leven zuur maken. Woonoverlast komt steeds vaker voor en burenruzies kunnen allerlei oorzaken hebben. Gelukkig is er eigenlijk al veel in de wet geregeld. Bovendien hoeft een conflict met de buren ook niet altijd in een procedure voor de kantonrechter of de civiele rechter te resulteren. De situatie bespreekbaar maken en trachten om samen oplossingen te vinden, is nog steeds de beste keuze.

Wat is het burenrecht?

Het burenrecht vormt een onderdeel van het civiel recht, het recht dat de verhoudingen tussen burgers en ten opzichte van goederen regelt. Zo is het dus ook bij het burenrecht: het regelt hoe buren zich ten opzichte van elkaar verhouden en hoe men zich dient te gedragen, ofwel wat hun bevoegdheden en verplichtingen zijn, ten opzichte van elkaars eigendommen. Hoewel dit laatste een belangrijk woord is en het in principe niet gaat om een eigendom van de huurder, heeft de jurisprudentie het burenrecht wel tot hen uitgebreid. Hetzelfde geldt ook voor pachters.

Toelichting bij het burenrecht

Buren hebben alle twee het recht om op een volstrekte manier van hun eigendom of huurwoning te genieten. Dat recht moet ook de buurman respecteren. Daarom mogen buren niet zomaar in elkaars tuin komen. Daartegenover staat dan weer dat buren geen onrechtmatige daad mogen verrichten, want in zo'n geval kan het recht van de buurman om van zijn eigen eigendom te genieten, worden aangetast. Hierdoor moet er een delicate balans worden gevonden tussen de rechten en plichten van buren. Dit is wat het burenrecht regelt.

In de praktijk mogen buren dus gewoon naar muziek luisteren of het gazon maaien. Buren moeten dit enigszins van elkaar kunnen verdragen. De voorwaarde is wel dat het geen onrechtmatige overlast veroorzaakt. Indien dit wel het geval is, kan er aan de rechter worden gevraagd om een verbod op te leggen en kan er zelfs een schadevergoeding worden gevraagd. Dit alles wordt uitgevochten via het burgerlijk procesrecht. Er staan in principe dus geen strafrechtelijke overtredingen op, tenzij er bij een burenconflict ook sprake zou zijn van pestgedrag, stalking enzovoort.

Daarnaast regelt het burenrecht ook een aantal zaken met betrekking tot goederen. Het gaat bijvoorbeeld om de scheidsmuur die tussen twee tuinen staat. Omdat deze scheidsmuur net op de grens staat, zijn beide buren er voor de helft eigenaar van. Dit heeft ook gevolgen voor wanneer een buur tegen zo'n scheidsmuur wil bouwen of de scheidsmuur wil verhogen.

Burenrecht en burenruzies

In de praktijk is het burenrecht heel belangrijk bij het afwikkelen van burenruzies. Dankzij duidelijke regels, die vaak voornamelijk streven naar een evenwichtige oplossing en die inzetten op overleg, wil het burenrecht burenruzies voorkomen of in de kiem smoren. Net daarom wordt vrijwel altijd aangeraden om burenruzies in de eerste plaats op te lossen via overleg. De wijkagent zal daar meestal ook op aansturen. Eventueel kan er een mediator worden aangesteld.

Ontstaan van burenruzies

Opvallend is dat burenruzies vaak omwille van kleine irritaties ontstaan. De bovenbuurvrouw maakt bijvoorbeeld een hels kabaal door op hakken te paraderen, de buren hun geslachtsgemeenschap is te horen tot in de kinderkamer of de hond blaft de hele dag. Deze kleine irritaties zorgen ervoor dat de emoties na verloop van tijd hoog kunnen oplopen.

Problemen door geluidsoverlast

Geluidsoverlast is een veelvoorkomende bron van burenruzies. Vaak kunnen buren het enigszins wel verdragen dat er af en toe eens een beetje overlast is, maar aanhoudend geroep, getier en muzikaal kabaal kan soms te veel worden. Er staat nergens in de wet hoeveel lawaai buren mogen maken en wat de decibelgrens is, maar er zijn in het verleden wel al uitspraken geweest die enigszins duidelijkheid bieden. Hoe dan ook blijft het belangrijk om in overleg te treden en pas nadien juridische stappen te overwegen.

Problemen omtrent tuinen en tuinafscheidingen

Hoewel elke buurman een eigen tuin heeft, delen ze mogelijk de tuinafscheiding. De onderhoudskosten moeten ze dan ook delen en daar zijn ze het niet altijd over eens. Bovendien is de tuin ook om andere reden een broeihaard van problemen, bijvoorbeeld door overhangende takken of kinderen die vanaf de trampoline inkijk hebben in de woonkamer van de buren. Veel van deze zaken zijn door het burenrecht geregeld.

Problemen met de buren hun kinderen

De buren mogen nog zo vriendelijk zijn, hun kinderen zijn het niet altijd. Het kunnen echte bengeltjes zijn die stiekem kattenkwaad uithalen. Of ze kunnen gewoon ongelofelijk veel kabaal maken wanneer ze pret hebben. Vaak is het moeilijk om met de buren te spreken over het gedrag van hun kinderen. Daarom is het belangrijk om de nodige voorzichtigheid aan de dag te leggen en goed na te denken over een passende aanpak.

Problemen bij het parkeren

In Nederland groeit het aantal auto's nog steeds sterker dan de volwassen bevolking. Hierdoor wordt het ook steeds moeilijker om een parkeerplekje te bemachtigen. Het is dan ook niet fijn als de buren altijd de parkeerplaatsen innemen of hun caravan het hele jaar door voor anderen hun deur parkeren. Een aantal van deze zaken zijn op gemeentelijk niveau geregeld, maar hier is goed overleg vooral belangrijk.

Problemen met de buren hun dieren

Een blaffende hond is een vorm van overlast die vaak wordt aangehaald. Laat staan als de buren zes honden en een kraai hebben! Dat laatste verzinnen we niet want in een recente burenruzie in Nijverdal was er een man die een kraai had. Karel, zoals de kraai heette, kon zelfs “papa” krassen. Karel werd uiteindelijk uitgezet en is nooit meer teruggezien. Het was het begin van jarenlang gedoe. Hoe dan ook zijn burenruzies omtrent dieren zeker niet ongewoon.

Problemen door rommel, troep, stank en andere viezigheden

Buren kunnen er soms een zootje van maken. Zelfs wanneer het niet zichtbaar is door een hoge scheidsmuur, kan afval in de tuin toch voor stank zorgen. Bovendien trekt het ongedierte aan en voor men het beseft, zitten de knaagdieren overal te wroeten. Daarnaast storen steeds meer mensen zich aan de sigarettengeur en peuken die overal in het rond vliegen. Ook deze vormen van onrechtmatige overlast kunnen aan de civiele rechter worden voorgelegd.

Problemen door vernielingen

Veel problemen door vernielingen zijn te herleiden naar de kinderen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een voetbal die door het keukenraam vliegt. Ook honden kunnen knagen aan de tuinafscheiding en de boom van de buren kan op de mooie jacuzzi vallen. Bij vernielingen is er mogelijk een ander aansprakelijk. Zo zijn mensen in principe aansprakelijk voor de gedragingen van hun kinderen en dieren. Toch zal dit niet altijd het geval zijn, maar mogelijk kan de verzekering dan redding bieden. Hoe dan ook hoeft het niet het begin van een burenruzie te zijn, maar het blijft wel belangrijk om de situatie goed te bespreken en afspraken te maken.

Problemen omtrent grondconflicten

Hoewel buren elk hun eigen stukje grond hebben, zijn er soms ook raakpunten. Zo mogen buren in sommige gevallen elkaars grond betreden, bijvoorbeeld om via de tuin van de buurman een haag te snoeien. Daarnaast kan men soms ook bepaalde rechten hebben op de grond van de buren. Dit wordt ook weleens erfdienstbaarheid genoemd. Een bekend voorbeeld daarvan is het recht van overpad. Aan zo'n rechten zijn dan weer plichten verbonden en dit alles kan in burenruzies resulteren. Nochtans is het een en ander wel gewoon wettelijk geregeld.

Problemen bij verbouwingen

Ook verbouwingen zijn een bron van burenruzies. Vooral geluidsoverlast wordt daarbij vaak genoemd, maar ook trillingen kunnen hinder veroorzaken. Daarnaast worden er soms meerdere parkeerplaatsen ingenomen en kan er bij ingrijpende werken zelfs schade optreden bij de buren. Daarom is het belangrijk om vooraf een aantal afspraken te maken en goed met elkaar te communiceren.

Problemen door intimidatie en pesterijen

Bovenstaande oorzaken kunnen in een ruzie uitmonden, maar soms gaat het ook verder dan dat. Soms gaat men actief buren lastigvallen, pesten of zelfs fysiek geweld toepassen. Voor buitenstaanders is het soms moeilijk om te vatten en maar al te vaak wordt de situatie als een eenvoudige burenruzie afgedaan, terwijl er toch meer aan de hand is. Hierdoor voelen buren zich soms onbegrepen.

Voorkomen dat burenruzies ontstaan

Voorkomen is nog steeds beter dan genezen. Zorg daarom voor een positieve relatie met de buren. Wie net verhuisd is, belt bijvoorbeeld even bij de buren aan en maakt met hen een praatje. Mensen kunnen meer van elkaar verdragen wanneer ze elkaar goed kennen. Dit speelt in het voordeel. Ook wanneer er iemand in de buurt komt wonen, is het een goed idee om even aan te bellen en zich voor te stellen. Met een beetje geluk volgt een uitnodiging voor een lekker stukje taart.

Verder is het vooral belangrijk om goed te communiceren. Wie van plan is om veel herrie te maken voor bijvoorbeeld een verjaardagsfeestje, meldt dit beter vooraf even bij de buren. Een nog beter idee is om ze gewoon ook meteen zelf uit te nodigen. Wordt het toch iets later dan verwacht? Vergeet dan niet om daar de volgende dag even vriendelijk excuses voor aan te bieden. Ook wanneer er luidruchtige werken aan het huis worden uitgevoerd, is een vriendelijk seintje vooraf aanbevolen.

Besef ten slotte ook dat niet iedereen nood heeft aan (regelmatig) burencontact. Sommige mensen zullen liever niet op de koffie komen of doen liever geen praatjes. Dat maakt van hen nog geen slechte mensen. Respecteer hun keuze, maar blijf hen verder wel vriendelijk groeten. Wees vooral niet opdringerig.

Oplossingen bij burenruzies

Het is niet ongewoon dat overlast uiteindelijk in een burenruzie resulteert. Daarbij kunnen alle bruggen worden opgeblazen. In plaats van fijne buren die elkaar graag helpen, wordt het dan een vijandige sfeer die niemand wil. Toch zijn er een aantal zaken die men kan doen om de escalatie van een burenruzie te voorkomen.

Tips voor het oplossen van burenruzies

Het belangrijkste is om van het hart geen moordkuil te maken. Confronteer buren met ergernissen en wees ook bereid om iets aan hun ergernissen te doen. Blijf altijd vriendelijk en wees altijd persoonlijk. Anonieme briefjes werken averechts. Onderstaande tips kunnen wel helpen.

• Probeer altijd om het conflict eerst onderling op te lossen. Schakel indien nodig buurtbemiddeling in. Bel zelf niet aan wanneer het hoog zit, maar wacht tot alles een beetje is afgekoeld. Bedenk ook vooraf wat te vertellen en wat er beter niet wordt gezegd.

• Klaag niet alleen zelf, maar ga het gesprek aan. Dit wil zeggen dat er ook naar een ander zijn verhaal wordt geluisterd. Blijf verder niet hangen in een slachtoffer-daderverhaal, maar ga samen op zoek naar oplossingen. Laat de ander daarbij meedenken.

• Voor wie in een appartement woont, is het aangeraden om de Vereniging van Eigenaars aan te spreken. Zij kunnen op een laagdrempelige manier het probleem aanpakken en de buur aanspreken of waarschuwen.

• Bij overlast in de openbare ruimte kan de gemeente vaak ingrijpen. Hiervoor is vooral de inhoud van de APV (Algemene Plaatselijke Verordening) belangrijk. Daarnaast biedt de Wet aanpak woonoverlast burgemeesters sinds 1 juli 2017 extra mogelijkheden. Informeer bij de gemeente naar die mogelijkheden.

• In de wet staat dat buren geen onrechtmatige hinder mogen toebrengen. In het uiterste geval kan de rechter worden ingeschakeld om de onrechtmatige hinder te doen stoppen. Het is beter om het tijdig in de kiem te smoren dan om de emoties hoog op te laten lopen.

• Voor wie een rechtsbijstandverzekering heeft, kan het ook interessant zijn om het conflict even aan de verzekeraar voor te leggen. Dat wil nog niet altijd zeggen dat er automatisch een juridische procedure volgt, maar een eerste advies is toch altijd goed.

• Soms is het beter om gewoon wat extra privacy te voorzien zodat er minder ergernissen zijn. Denk daarbij aan het investeren in een betere erfafscheiding of in een betere geluidsisolatie. Mogelijk kan ook de verhuurder hieraan bijdragen.

Mediation bij burenruzies

Buren kunnen zelf kiezen voor een mediator, maar soms wordt de mediator ook door de gemeente voorgesteld. Een mediator is opgeleid en getraind om conflictpartijen op een objectieve manier te helpen om tot een oplossing te komen of minstens toenadering te vinden. De mediator zal nooit oplossingen opdringen, maar de buren net stimuleren om samen tot een oplossing te komen. Mediation is in ieder geval volstrekt vrijwillig en bouwt net verder op de persoonlijke wil om tot een oplossing te komen.

Mediation heeft in de praktijk verschillende voordelen. Zo worden de oplossingen vaak beter gedragen en zijn ze passender wanneer buren zelf conflicten oplossen dan wanneer de letter van de wet wordt toegepast. Daarnaast kan een rechter het conflict wel juridisch beëindigen, maar blijven de negatieve emoties wel gewoon bestaan. Ten slotte kan een gerechtelijke procedure lang duren en veel kosten. Mediation is goedkoper, maar ook sneller. Vaak is een eerste kennismakingsgesprek zelfs gratis en kan er dan nog een definitieve beslissing worden gemaakt.

Rechtszaak bij burenruzies

Een rechtszaak is altijd de laatste mogelijke oplossing. Bij een burenruzie zal het in principe om een civiele procedure gaan waarbij de eiser de gedaagde voor de rechter laat verschijnen om iets van hem gedaan te krijgen of hem met iets te laten stoppen.

Afhankelijk van de wensen en eisen zijn daarbij verschillende procedures mogelijk. In de praktijk gaat het om een spoedprocedure waarbij een snelle, voorlopige beslissing wordt geveld of om een bodemprocedure waarbij een definitief oordeel wordt geveld.

Wanneer de gevorderde schadevergoeding niet meer dan 25.000 euro bedraagt, kan de spoedprocedure bij de kantonrechter worden opgestart. In het andere geval moet de civiele rechter worden aangezocht. Er zijn wel uitzonderingen op deze regel. Bij een procedure voor de civiele rechter is een advocaat verplicht. Bij een procedure voor de kantonrechter is een advocaat niet verplicht, maar wordt het wel aangeraden.

In de praktijk kunnen er ook twee soorten procedures worden opgestart. De eerste optie is een dagvaardingsprocedure. Daarbij wordt de buur gedagvaard om voor de rechtbank te verschijnen. Daarnaast is er ook een verzoekschriftprocedure mogelijk. Hierbij wordt een verzoekschrift ingediend bij de rechter, die wordt gevraagd om iets te doen. Deze procedure wordt bijvoorbeeld ook toegepast bij echtscheidingen, waarbij de rechter wordt gevraagd om de echtscheiding uit te spreken.