Uitgelegd: schade door een ongeval waarbij een trein betrokken is

Treinongevallen kunnen door de meest diverse redenen ontstaan. Een treinpassagier die struikelt over bagage, een trein die een spoorloper schept of twee treinen die tegen elkaar aanrijden, noem maar op. Vaak gaat het om schadegevallen waarbij iemand schuld treft en waarbij dan ook de aansprakelijkheidsvraag wordt gesteld. Voor de treinpassagier en voor derden is het niet altijd even duidelijk wie de aansprakelijkheid draagt.

Treinpassagiers met letselschade

In de eerste plaats kunnen treinpassagiers letselschade oplopen. Hierbij draagt de NS een belangrijke verantwoordelijkheid. De NS is een contractuele verhouding met de passagier aangegaan en is verplicht om de treinreiziger van de ene locatie naar de andere te vervoeren. Het is nogal wiedes dat dat ook zonder schade moet gebeuren.

Om de treinpassagier te beschermen is artikel 8:105 BW in het leven geroepen. Deze wettelijke bepaling geeft volgende zaken aan:

• De treinvervoerder is aansprakelijk voor dood of letsel van reizigers ten gevolge van een ongeval dat in verband met en tijdens het vervoer is gebeurd.

• De treinvervoerder is niet aansprakelijkheid als het ongeval ontstond door een ongeval dat door een zorgvuldig vervoerder niet te vermijden was en waarbij een zorgvuldig vervoerder de gevolgen daarvan niet had kunnen verhinderen.

• De regel is dat een zorgvuldig vervoerder lichamelijke of geestelijke tekortkomingen van de bestuurder, het slecht functioneren van de trein of het slecht functioneren van het materiaal wel kon vermijden. Onder materiaal wordt ook de spoorweginfrastructuur begrepen.

• Er wordt daarbij enkel rekening gehouden met een fout van een derde wanneer er helemaal geen fout aan de treinvervoerder toe te wijzen is.

In de praktijk gaat de aansprakelijkheid van de NS ver. De NS kan trachten een beroep te doen op overmacht, maar zoals hierboven wordt aangegeven heeft dat weinig slaagkans.

Bewijs leveren als passagier

De NS houdt geen passagierslijsten bij. Een betwisting heeft dan ook vaak betrekking met de vraag of een passagier wel überhaupt op de trein zat. Het is aan de treinpassagier om daarvan het bewijs te leveren. Met een uitdraai van de OV-chipkaart kan dat bewijs worden geleverd.

Eigen schuld mogelijk

Daarnaast is het natuurlijk altijd mogelijk dat een passagier zelf schuld treft. Denk dan bijvoorbeeld aan een dronken passagier die bij een bruuske rem pardoes op het gezicht valt. Misschien heeft de bestuurder dan wel een fout gemaakt en is zijn werkgever, de NS, dan wel aansprakelijk. Maar allicht is er ook sprake van eigen schuld. Dat vermoeden is er al helemaal wanneer de passagier als enige passagier schade heeft.

Vergoedingen bij een treinongeval

De aansprakelijkheid van de spoorvervoerder is wettelijk beperkt. Hierdoor is de NS maar aansprakelijk tot een maximumbedrag van ongeveer 200.000 euro. Deze maximumgrens wordt bepaald in functie van SDR (Special Drawing Rights), waardoor de exacte maximumgrens van dag tot dag kan verschillen.

Het is wel zo dat de maximumgrens komt te vervallen wanneer er sprake is van roekeloosheid in hoofde van NS. Dan hebben slachtoffers toch recht op een volwaardige schadevergoeding. Deze schadevergoeding moet alle werkelijke kosten dekken. Het gaat dan bijvoorbeeld om:

• Materiële schade (bv. schade aan bagage of een bril)

• Medische kosten die niet door de zorgverzekering worden gedekt (eigen risico)

• Inkomensverlies

• Smartengeld

• Kosten voor huishoudelijke hulp

• Een gymabonnement dat niet meer kan worden gebruikt

• Een reis die niet meer kan doorgaan

• Verlies van een studiejaar

• Enzovoort

De letselschade kan bij een treinongeval in ieder geval hoog oplopen. Passagiers dragen er geen veiligheidsgordels, door de grote snelheid kan een treinstel compleet verhakkeld worden en bij een aanrijding zijn de gevolgen zelfs van dien aard dat de dood er wellicht op volgt. Het bovenvermelde maximumbedrag is dan ook vrij beperkt te noemen.

Treinongevallen met andere oorzaken

Andere treinongevallen komen natuurlijk minder vaak voor. Het gaat dan bijvoorbeeld om een ongeval waarbij bijvoorbeeld een auto door een trein wordt aangeraden.

In dat geval speelt de klassieke causaliteitsregeling een rol. Wanneer de autobestuurder een fout beging, zal de WA-verzekering de schade vergoeden. Wel is het opletten met andere verzekeringen zoals de cascoverzekering. Daarin staan soms uitsluitingen voor aanrijdingen door een trein. Ook het Waarborgfonds Motorverkeer biedt overigens geen redding omdat zij enkel schadevergoedingen uitkeren bij onbekende of onverzekerde gemotoriseerde voertuigen. Hier is de trein niet onbekend, niet onverzekerd en wordt het bovendien niet eens als een gemotoriseerd voertuig beschouwd. Het gebeurde in 2017 bijvoorbeeld met een student van wie de wagen net pech kreeg op een spoorwegovergang.

In sommige gevallen kan het dat zowel de houder van het voertuig als de NS niet aansprakelijk zijn, maar wel de gemeente. Dat is bijvoorbeeld een van de zaken die begin deze maand werd aangehaald bij een ongeval tussen een vrachtwagen en een trein. Daar zouden vrachtwagens door het onregelmatig wegdek en de moeilijke bocht wel vaker in de problemen komen. Uiteindelijk kwam het tot een aanrijding. De gemeente had hier eerder al klachten over gekregen en heeft nooit ingegrepen. Hier komt de aansprakelijkheid van de wegbeheerder dus ter sprake. Bij dit schadegeval is het niet duidelijk of de treinbestuurder een fout heeft gemaakt. Volgens sommige omstaanders zou hij veel eerder moeten kunnen stoppen hebben. Als dat het geval is, zal de NS ook moeten opdraaien voor de schade van de twee inzittenden die gewond raakten.

Ten slotte kunnen we ook nog even verwijzen naar het treinongeval in Dalfsen (ECLI:NL:RBOVE:2017:3622). Daar reed een werknemer met een telescoophoogwerker over een spoorwegovergang. Zo'n telescoophoogwerker behaalt een maximumsnelheid van ongeveer 1 km per uur. Hierdoor heeft de telescoophoogwerker 76 seconden nodig om de spoorwegovergang over te steken, terwijl de AHOB-cyclus maar 32 seconden duurt (cyclus met een inleidende waarschuwing, het dalen van de slagbomen en het wachten tot de trein gepasseerd is tot wanneer de slagbomen opnieuw openen). De medewerker had met andere woorden de treindienstregeling moeten nagaan, maar had dat niet gedaan. Uiteindelijk kwam het tot een fatale botsing.

De trein ontspoorde, de machinist overleed en een passagier en de conducteur raakten gewond. De medewerker zelf overleefde het ongeval door op tijd uit de hoogwerker te springen. De aansprakelijkheid van de medewerker staat hier vast. Ook de werkgever beging een fout door een medewerker zomaar aan zo'n gevaarlijke oversteek te laten beginnen. Ten slotte kan erop worden gewezen dat ProRail geen instructies, procedures en informatie ter beschikking stelde van dergelijk traag overstekend vervoer.