Letselschade bij een tramongeval: wie moet dat betalen?

Een tram heeft dan wel een vast traject, maar haalt toch een hoge snelheid en heeft een hoge massa. Hierdoor kan een tram best wel veel schade aanrichten wanneer het een auto, voetganger of fietser aanrijdt. Daarnaast kunnen ook de passagiers letselschade oplopen, bijvoorbeeld wanneer een trambestuurder ineens aan de noodrem trekt. Wie er in zo'n gevallen aansprakelijk is? Dat zal afhankelijk zijn van de praktische factoren. Hieronder een bespreking van verschillende situaties die zich kunnen voordoen.

Verkeersongeval tussen een tram en een auto

In dit geval spelen de voorrangsregels een belangrijke rol. Zo geeft artikel 15 Reglement verkeersregels en verkeerstekens (RVV) aan dat autobestuurders op kruispunten altijd voorrang moeten verlenen aan een tram. Ook in artikel 18 RVV is er voorzien dat een tram voorrang heeft. Samengevat luiden de voorrangsregels als volgt:

• Een tram heeft voorrang op gelijkwaardige kruispunten, zelfs wanneer de auto van rechts komt.

• Op een voorrangsweg heeft een auto voorrang op trams die de voorrangskruising naderen. Hier worden vaak verkeerslichten voorzien om de oversteek veilig te laten verlopen.

• Een autobestuurder mag een tram rechts inhalen.

• De regel dat rechtdoorgaand verkeer op dezelfde weg voorrang heeft, geldt niet. Wanneer een tegemoetkomende tram naar links afslaat, moet het rechtdoorgaand verkeer toch voorrang aan de tram verlenen.

Rol van de autoverzekering

Op basis van deze aansprakelijkheidsregels wordt vastgelegd of de autobestuurder al dan niet aansprakelijk is voor de veroorzaakte schade. Net omdat een tram vrijwel altijd voorrang heeft, is dat meestal wel het geval. De WA-verzekeraar zal dan de schade vergoeden. Soms begaat de bestuurder van de tram dan weer een fout. Dan is het natuurlijk mogelijk om de trammaatschappij aansprakelijk te stellen. Deze regels gelden overigens ook voor andere gemotoriseerde voertuigen zoals scooters, motors, vrachtwagens et cetera.

Verkeersongeval tussen een tram en een voetganger of fietser

Voetgangers en fietsers genieten binnen de verkeerswetgeving extra bescherming. Deze bescherming houdt in dat de houder van een gemotoriseerd voertuig steeds voor minstens 50% of 100% (-14-jarigen) aansprakelijk is voor de schade, zelfs wanneer er sprake is van eigen schuld. Het probleem is dan weer dat een tram in principe niet wordt gelijkgesteld met gemotoriseerde voertuigen. Dat komt omdat artikel 1 WVW aangeeft dat een gemotoriseerd voertuig niet over spoorstaven beschikt. De Arnhemse trolleybus is dus een gemotoriseerd voertuig, maar een tram met spoorstaven niet.

Desondanks is in de rechtspraak de gewoonte ontwikkeld om de regels die gelden bij gemotoriseerde voertuigen toch ook gewoon op trams toe te passen. De redenering is, en dat voelen de meeste mensen ook wel zo aan, dat het onbillijk zou zijn om een aanrijding door een tram ongunstiger te behandelen dan een aanrijding door pakweg een scooter. Hierdoor passen rechters een billijkheidscorrectie toe waardoor de beschermingsregels die in andere gevallen voor voetgangers en fietsers gelden eigenlijk (minstens) worden nagebootst. Deze billijkheidscorrectie is onder andere gebaseerd op het gevaar dat een tram met een hoge massa en snelheid inneemt.

Een voorbeeld vinden we in een uitspraak van 22 december 2009 door Gerechtshof Amsterdam. Toen was de trambestuurder onoplettend, voerde hij tijdens het besturen van de tram een gesprek met een conducteur en had hij geen belsignaal geluid. De tram reed daarop een voetganger aan. Diezelfde voetganger had ook fouten gemaakt en had onder andere een waarschuwingssignaal genegeerd. Na een billijkheidscorrectie werd echter alsnog geoordeeld dat de voetganger recht had op een schadevergoeding van 100%.

Schadevergoeding voor schade als passagier van de tram

Wanneer een passagier verwondingen of schade oploopt in de tram, bijvoorbeeld een whiplash of een tandletsel, is de bestuurder en zo ook de trammaatschappij vrijwel altijd aansprakelijk. Een trammaatschappij heeft per slot van rekening een (gemaximeerde) vervoerdersaansprakelijkheid ten opzichte van zijn passagiers.

Hierop zijn natuurlijk wel uitzonderingen mogelijk. Dat is het geval wanneer er sprake is van overmacht, de trambestuurder zorgvuldig handelde en de bestuurder op geen enkele manier het ongeval kon afwenden. Ook kan de passagier zelf een fout maken en dan moet er rekening worden gehouden met eigen schuld. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer een dronken passagier zonder aanleiding in een stilstaande tram ten val komt. Ten slotte gelden de maximale aansprakelijkheidsbedragen niet wanneer de vervoerder opzettelijk of bewust roekeloos handelde.

Verder gaat de vervoerdersaansprakelijkheid vrij ver. Zo is de vervoerder bijvoorbeeld ook aansprakelijk voor de aangeboden hulpmiddelen. Onder andere voor een te hoge opstap of voor een defect stoeltje kan de vervoerder dus aansprakelijk zijn. De tram hoeft dus niet eens te rijden om de aansprakelijkheid in het gedrang te brengen.

De nodige bewijzen verzamelen

Bij een ongeval in de tram is het belangrijk om meteen bewijs te verzamelen. Meld het ongeval altijd aan de conducteur, noteer het nummer van de tram en het tramstel en noteer ook gegevens van getuigen. Breng nadien altijd een bezoek aan de huisarts. Vaak is er maar één kans, meteen na het ongeval, om de nodige bewijzen te vergaren. Mis die kans niet.

Andere aansprakelijke bij schade in de tram

Wanneer de trammaatschappij niks te verwijten valt, is het soms mogelijk om iemand anders aansprakelijk te stellen. Denk daarbij aan situaties als:

• Een auto ramt met grote snelheid een tram

• Een andere passagier laat een medepassagier opzettelijk vallen

• Een kraan valt plotsklaps op de tram

Als voorbeeld kunnen we verwijzen naar de Utrechtse tramaanslag (ECLI:NL:RBMNE:2020:1046). Op 18 maart 2019 was een dader in het achterste stel van de tram ingestapt. Toen de deuren sloten en de tram vertrok, heeft de dader vrijwel meteen een geweer met een geluidsdemper getrokken. Vervolgens richtte hij het pistool op het achterhoofd van een passagier, maar het pistool weigerde dienst. De dader probeerde het toen bij een ander slachtoffer, maar het pistool weigerde opnieuw. Bij een derde slachtoffer werkte het pistool tot wel.

Hij schoot meteen ook op het vorige slachtoffer en er ontstond meteen paniek in de tram. Vooraan de tram probeerden passagiers de deuren te openen, maar dat lukte niet. De dader wandelde in hun richting en opende ook daar het vuur. De dader liep verschillende keren heen en weer in de tram en heeft ook de tijd genomen om het pistool te herladen. Er vielen vier doden en zes gewonden, waarvan twee zwaargewonden.

De dader werd aansprakelijk gesteld en veroordeeld tot de betaling van schadevergoedingen aan de verschillende slachtoffers en hun familieleden. De vader van het eerste overleden slachtoffer kreeg een schadevergoeding van 20.000 euro toegewezen voor het aangedane leed.

Schadevergoeding na een ongeval met de tram

Bij een verkeersongeval waarbij de tram een fout beging, heeft het slachtoffer recht op een volledige schadevergoeding. Dat is natuurlijk eventueel aan te passen in functie van het percentage eigen schuld. De schadevergoeding moet onder andere volgende schadeposten vergoeden:

• Inkomensschade door arbeidsongeschiktheid

• Medische kosten (eigen risico en eigen bijdragen)

• Pensioenschade

• Verlies van een studiejaar

• Kosten voor huishoudelijke hulp

• Kosten voor hulp met het onderhoud van de tuin

• Reiskosten

• Administratiekosten

• Smartengeld (bv. voor depressieve gevoelens en angstklachten)