Aansprakelijkheid en verzekeringen voor voertuiginzittenden

Bij een auto-ongeval loopt niet alleen de wagen schade op maar kunnen ook passagiers en inzittenden gewond worden afgevoerd. In principe zal de zorgverzekering de medische kosten vergoeden, bijvoorbeeld bij een beenbreuk of een whiplash. Toch kunnen slachtoffers ook materiële schade hebben, invalide worden, inkomensverlies lijden enzovoort. Dan biedt de zorgverzekering natuurlijk geen (volwaardige) redding. Vaak kan de passagier dan een andere verzekeraar aanspreken. Hieronder zijn de verschillende scenario's besproken.

Aansprakelijkheid van de andere bestuurder

Wanneer een passagier die in een wagen zit verongelukt door de fout van een andere weggebruiker, is de situatie vrij eenvoudig. In dat geval zal die andere weggebruiker aansprakelijk zijn voor de schade aan de bestuurder, de schade aan de wagen van de bestuurder en voor de schade van de passagiers. De passagier kan een beroep doen op de WA-verzekering van de aansprakelijke partij.

Aansprakelijkheid bij een eenzijdig ongeval

De bestuurder van een motorrijtuig is bij een fout niet alleen aansprakelijk voor andere weggebruikers, maar ook ten opzichte van de passagiers die zich in de auto bevinden. De bestuurder van de auto heeft dan ook een zorgplicht ten opzichte van zijn passagiers. Natuurlijk moet hem wel enig verwijt kunnen worden gemaakt. Het maakt daarbij niet uit of de passagier gratis of tegen betaling wordt vervoerd en of de passagier al dan niet een gezinslid is. Wel geldt de zorgplicht van een bestuurder niet ten opzichte van passagiers die zonder zijn medeweten meerijden. Het gaat dan bijvoorbeeld om verstekelingen in een vrachtwagen of bestelwagen.

De aansprakelijkheid van de bestuurder gaat ver en geldt al bij een gering verwijt. Een voorbeeld daarvan is te vinden in de zaak Wenmakers/Smeets (HR 26 maart 1982). Toen reed de bestuurder op een onverlichte autosnelweg, zag hij plotseling een groot voorwerp op het wegdek liggen en week de bestuurder uit. Door dat uitwijkmanoeuvre crashte de wagen. De rechter oordeelde dat de bestuurder een fout had begaan. Hij had per slot van rekening zijn snelheid moeten aanpassen in functie van de zichtbaarheid op de weg. Had hij zijn snelheid gematigd, dan had hij nog normaal kunnen uitwijken. Die fout zorgde ervoor dat de bestuurder aansprakelijk was.

Eigen schuld van de passagier

Ook een passagier kan eigen schuld treffen bij het ongeval of kan verantwoordelijk zijn voor een deel van de schade. De aansprakelijke partij moet dan ook maar een deel van de schade vergoeden.

In de eerste plaats kan dat het geval zijn wanneer de passagier geen veiligheidsgordel draagt en de schade daardoor groter is geworden. Meestal neemt men aan dat de eigen schuld in zo'n geval 25% bedraagt. Bij jonge passagiers kan het wel zo zijn dat de bestuurder aansprakelijk is voor het niet-dragen van de veiligheidsgordel. Ook bij zelfrijdende auto's blijft de inzittende zelf verantwoordelijkheid dragen.

Daarnaast is er sprake van eigen schuld wanneer een passagier meerijdt met een bestuurder die onder invloed is van verdovende middelen, alcohol, medicijnen of drugs die de rijvaardigheid op een negatieve manier beïnvloeden. De passagier moet daar dan natuurlijk wel van op de hoogte zijn of had er redelijkerwijs van op de hoogte moeten zijn. In de rechtspraak resulteert dit overigens nooit in 100% eigen schuld omdat de bestuurder nog steeds onrechtmatig handelde. Ook hier ligt het percentage eigen schuld vaak rond de 25%. Soms wordt er wel een billijkheidscorrectie toegepast. Dat is onder andere het geval wanneer de:

• Passagier een jeugdige leeftijd heeft

• Door de bestuurder gemaakte fouten aanzienlijk ernstiger en meer verwijtbaar zijn dan de fout van de passagier

• Ernst en de duur van het letsel een billijke correctie vereisen

• De verzekeringstechnische situatie een billijke correctie vereist

Aansprakelijkheid van de wegbeheerder

Ten slotte kan de passagier altijd trachten om de wegbeheerder aansprakelijk te stellen voor het ongeval. Dat kan wanneer de wegbeheerder een gevaarlijke situatie heeft gecreëerd of in stand heeft gehouden, bijvoorbeeld door een weg onvoldoende te onderhouden of door geen waarschuwingsborden te plaatsen. In de praktijk is de aansprakelijkheid van de wegbeheerder moeilijk aan te tonen omdat er niet van de wegbeheerder kan worden verwacht dat hij ervoor zorgt dat het wegdek altijd in perfecte staat is en elk gebrek razendsnel kan verhelpen. In principe is het dan aan de bestuurder om voorzichtig te zijn en is het eenvoudiger om de verzekeraar van de bestuurder aan te spreken.

Aansprakelijkheid van de werkgever

Ten slotte kan het ook gebeuren dat de werkgever aansprakelijk is voor het ongeval. Dat is met name het geval wanneer het ongeval tijdens de arbeidstijd plaatsvindt, bijvoorbeeld wanneer werknemers met een bestelbusje van het bedrijf naar de bouwwerf worden gebracht. De werkgever heeft dan wel een aantal mogelijkheden om aan de aansprakelijkheid te ontkomen. Het belangrijkste is dat hij kan aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. De werkgever is niet verplicht om zijn aansprakelijkheid te verzekeren, maar de meeste werkgevers hebben wel een aansprakelijkheidsverzekering.

Aansprakelijkheidskwesties en de schuldloze derderegeling

Hoewel een passagier veel mogelijkheden heeft om ergens een schadevergoeding te claimen, kan het gebeuren dat geen enkele partij de schade wil erkennen. De passagier is op dat moment een schuldloze derde, maar blijft in principe (tijdelijk) zonder schadevergoeding achter omdat de verschillende verzekeraars bakkeleien. Het enige wat op dat moment vaststaat is dat de passagier geen schuld treft en dat er uiteindelijk een verzekeraar de schade moet vergoeden. Het is enkel nog niet duidelijk welke verzekeraar dat moet doen.