Schade en aansprakelijkheid bij een litteken

Ten gevolge van een ongeval kan iemand een lichamelijk letsel oplopen. Wanneer dit in een litteken resulteert, is er zowel sprake van materiële als immateriële schade. De materiële schade omvat bijvoorbeeld de kosten voor de medische behandeling. De immateriële schade omvat onder meer de pijn die het slachtoffer ondervindt en de mentale hinder die het litteken veroorzaakt. Zowel voor de materiële schade als de immateriële schade heeft het slachtoffer recht op een schadevergoeding.

Materiële schade en de schadevergoeding bij een litteken

De materiële schade is over het algemeen eenvoudig te begroten. Het omvat namelijk de gemaakte kosten die eenvoudig zijn aan te tonen. Ook bijvoorbeeld ontbeerde inkomsten komen in aanmerking. Iets moeilijker om te begroten, maar zeker niet onmogelijk, zijn de te missen toekomstige inkomsten en de te verwachten toekomstige uitgaven.

Bij deze vormen van schade gaat het vooral om de kosten en de ontbeerde inkomsten die te maken hebben met het ongeval dat het litteken veroorzaakte en niet met de mentale wonden.

Medische kosten bij ongevallen die littekens veroorzaken

Medische kosten die voortvloeien uit een ongeval waarbij littekens zijn ontstaan, kunnen aanzienlijk zijn. Niet alleen voor de directe behandeling van het letsel, maar ook voor de verzorging van het beschadigde weefsel op de langere termijn. In principe worden deze medische kosten vergoed door de zorgverzekering van het slachtoffer. De zorgverzekeraar kan vervolgens de aansprakelijke partij aanspreken om de kosten terug te vorderen. Dit wordt subrogatie genoemd, waarbij de zorgverzekeraar de rechten van het slachtoffer overneemt om vergoeding te eisen van de verantwoordelijke partij.

Een deel van de medische kosten wordt mogelijk niet vergoed door de zorgverzekeraar, het zogenaamde eigen risico. Het slachtoffer kan dit eigen risico terugvorderen van de aansprakelijke partij. Ook de niet-verzekerde medische kosten en de kosten van thuisverpleging en verzorging kunnen bij de aansprakelijke partij worden verhaald. Denk verder aan de reiskosten om het ziekenhuis of de arts te bereiken.

Aan de medische kosten wordt er wel een dubbele redelijkheidstoets verbonden. Dit wil zeggen dat enkel de kosten in aanmerking komen die in omvang redelijk zijn en dit enkel op voorwaarde dat de benadeelde redelijk handelde door deze kosten te maken. Bepalend bij dit laatste is hoe een gemiddeld slachtoffer zou reageren als hij met deze situatie te maken krijgt. Alternatieve geneeskunde zonder een goede wetenschappelijke basis komt bijvoorbeeld niet in aanmerking voor een schadevergoeding.

Zorgschade bij ongevallen die littekens veroorzaken

Wanneer een slachtoffer een ernstig blijvend letsel oploopt door een ongeval, kan hij of zij langdurig verzorging nodig hebben. Dit geldt ook voor littekens die een langdurige verzorging vereisen om de huid gezond te houden, vooral bij ernstige brandwonden. Deze aanvullende kosten komen in aanmerking voor schadevergoeding.

Inkomstenderving en verlies van verdienvermogen door ongevallen en littekens

Een ongeval kan ervoor zorgen dat we een tijdje niet meer kunnen werken. Er is dan sprake van inkomstenderving. Personen in dienstbetrekking krijgen gedurende twee jaar 70 tot 100% van hun loon doorbetaald. Het deel van het loon dat ze niet ontvangen, komt in aanmerking voor een schadevergoeding. Voor het deel van het loon dat ze wel ontvangen, heeft de werkgever of zijn verzekeraar een verhaalsrecht op de aansprakelijke partij.

Ook zzp'ers en andere ondernemers kunnen door een ongeval inkomsten verliezen. Deze inkomsten komen voor een vergoeding in aanmerking. Deze schade wordt ook wel eens arbeidsvermogensschade genoemd. Het begroten van de arbeidsvermogensschade kan vaak heel concreet gebeuren.

Meestal zal men na verloop van tijd het werk kunnen hervatten. In sommige gevallen zal dit niet mogelijk zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval voor een model dat zichtbare littekens heeft opgelopen. In dergelijke gevallen is er ook sprake van toekomstige inkomstenderving. De rechter kan de begroting van deze toekomstige arbeidsvermogensschade uitstellen om te zien hoe alles evolueert, maar hij kan ze ook bij voorbaat vaststellen. Hiervoor zal hij de goede en kwade kansen met elkaar afwegen.

Immateriële schade en de smartengeldvergoeding bij littekens

De gevolgen van een ongeval zijn vaak niet alleen materieel van aard, maar ook immaterieel. Deze immateriële schade komt in aanmerking voor een schadevergoeding. Dit wordt ook wel smartengeld genoemd. Het recht op smartengeld werd in 1943 voor het eerst erkend door de Hoge Raad en werd in 1992 ook in het Burgerlijk Wetboek opgenomen. Het dient twee doelen: genoegdoening bieden voor het gewankelde rechtsgevoel en compensatie bieden voor het onrecht dat het slachtoffer heeft ondervonden. In de praktijk is er geen sprake van een volwaardige compensatie en gaat het eerder om een financiële tegemoetkoming voor het ervaren onrecht en leed. In vergelijking met andere landen is het smartengeld in Nederland relatief laag.

Het smartengeld is moeilijk te begroten. De omvang en de impact van bijvoorbeeld een litteken verschilt nu eenmaal per persoon. Pijn, verdriet, gevoelens van onvrede en ongenoegen worden door iedereen anders ervaren. De rechter beschikt desondanks over verschillende methoden om het smartengeld objectief te begroten. In de praktijk wordt er vaak een gevalsvergelijking toegepast. Hierbij speelt het jaarlijks gepubliceerde Smartengeldboek een belangrijke rol. Dit is een rechtspraakverzameling op basis waarvan indicatieve bedragen worden vastgesteld. Het gaat louter om richtlijnen en het is geen kant-en-klare oplossing, maar voor rechters is het een waardevol instrument om de vaststelling van het smartengeld te objectiveren. Hieronder zijn een aantal eerdere smartengeldbedragen bij littekens weergegeven. Dit biedt een indicatie van de te verwachten smartengeldvergoeding.

Vierjarig jongetje wordt in het gezicht gebeten door een hond: 7.000 euro smartengeld

Bij deze zaak (ECLI:NL:RBROT:2011:BQ7057) werd een vierjarig jongetje door een pitbullterriër in de arm en in het gezicht gebeten. Het gezicht van het jongetje heeft een tijdje in de bek van de hond gezeten. Pas na hulpgeroep van de moeder is de eigenaar ter plekke gekomen en heeft hij het gezicht van het kind uit de bek van de hond kunnen halen. Het kind is door een plastisch chirurg geopereerd, maar liep desondanks toch littekens in het gezicht op. De rechter hield rekening met de jonge leeftijd van het kind en met het feit dat het kind gedurende zijn gehele jeugd en puberteit de zichtbare gevolgen van de beet met zich mee zal dragen. Het houdt er ook rekening mee dat het kind al wordt gepest door het litteken. De rechter begroot het smartengeld op 7.000 euro.

Jarenlange mishandeling en een litteken in het gezicht: 1.250 euro smartengeld

Een jongetje van tien is met zijn moeder bij haar nieuwe vriend gaan wonen. Zes jaar later deed de jongen bij de politie melding van mishandeling door zijn stiefvader. Twee jaar later deden ook de moeder en zijn broer melding van mishandeling. Ten gevolge van de jarenlange mishandeling heeft de jongen psychische schade en een blijvend litteken in het gezicht opgelopen. Omdat het slachtoffer de angst- en minderwaardigheidsgevoelens niet voldoende heeft onderbouwd, werd het smartengeld op slechts 1.250 euro vastgelegd (ECLI:NL:GHARN:2010:BN2125).

Afgestorven tepel na een medische fout: 8.000 euro smartengeld

Bij deze letselschadezaak was de nazorg na een borstverkleinende ingreep gebrekkig (ECLI:NL:RBROT:2013:8715), waardoor er een tepelnecrose ontstond. Bij een tepelnecrose sterft de tepel af door een slechte doorbloeding. De chirurg kan vaak weinig anders doen dan de tepel losmaken en als huident opnieuw op de borst plaatsen. De kleur van de tepel kan daarbij afwijken. De rechter houdt rekening met de mogelijk blijvende ontsiering en de pijn ten gevolge van de tepelnecrose en kent 8.000 euro smartengeld toe.

Grote littekens na het verwijderen van tatoeages: 2.500 euro smartengeld

Een vrouw had in een plaatselijke krant een advertentie gelezen waarbij een bedrijf beweerde tatoeages in één behandeling te verwijderen. In de advertentie stond het volgende te lezen: “Uw tatoeage verwijderd in slechts één behandeling. 100% succes gegarandeerd. Geen littekens. De nieuwste methode, géén laser.” De vrouw nam contact op met het bedrijf en liet tatoeages op haar linkerbovenarm en de linkerkuit verwijderen.

De wond aan het linkerbeen genas niet goed en de vrouw nam later contact op met het bedrijf, maar door een bedrijfsvakantie kon ze er niet meteen terecht. De wond werd alleen maar erger en enkele dagen later is ze naar haar huisarts gegaan. De huisarts stelde vast dat het weefsel aan het afsterven was. Uiteindelijk ontstond er een litteken van 15 x 12 cm op het linkeronderbeen en van enkele centimeters op de linker bovenarm. De huid is hierbij gerimpeld en donker verkleurd.

De rechter (ECLI:NL:RBZLY:2007:BA8929) houdt er bij de begroting van het smartengeld rekening mee dat de littekens heel ontsierend zijn, maar ook dat ze gedurende een groot deel van het jaar met kledingstukken zijn bedekt. Ook het feit dat het slachtoffer de tatoeages liet verwijderen omdat ze haar herinnerden aan een moeilijke tijd in haar leven en dat deze littekens haar nu blijvend aan deze tijd zullen herinneren, werd door de rechter mee in rekening gebracht. Daarnaast hield de rechter er rekening mee dat onvoldoende is gebleken dat de littekens psychische klachten hebben veroorzaakt. Uiteindelijk kent de rechter een smartengeldbedrag van 2.500 euro toe.

Kapper wordt in brand gestoken: 30.000 euro smartengeld

Bij deze zaak heeft een dader geprobeerd om een kapper in Enschede te vermoorden door hem met benzine te overgieten en in brand te steken (ECLI:NL:RBOVE:2019:4842). Volgens getuigen liep de man de kapperszaak binnen, sproeide hij brandbare vloeistof in de richting van de kapper en stak het in brand. De hele actie duurde enkele seconden en de kapper vatte onmiddellijk vlam. De in de kapperszaak aanwezige mensen wisten de brand uiteindelijk te blussen. Als gevolg van de feiten raakte 12,8% van het lichaam van de kapper danig verbrand. De kapper moet ernstig verminkt door het leven gaan en zal voor de rest van zijn leven geconfronteerd worden met de gevolgen van deze pijnlijke gebeurtenissen.

De rechter hield niet alleen rekening met de littekens, maar ook met de buitengewone en blijvende aantasting van het slachtoffer zijn gevoelens van veiligheid. Dit werd ondersteund door verklaringen van het Centrum voor Psychotrauma. De rechter kent een smartengeldbedrag van 30.000 euro toe.