)
Wanneer je als ondernemer een zakelijke lening aangaat, sta je daar vaak niet alleen voor. Zeker bij samenwerkingsverbanden, zoals een vof of bij het gebruik van een holdingstructuur, is de kans groot dat meerdere partijen zich verbinden aan dezelfde schuld. In dergelijke gevallen kan er sprake zijn van hoofdelijke aansprakelijkheid. Dit is een juridische situatie waarbij elke partij afzonderlijk aansprakelijk is voor de betaling van de verschuldigde sommen. Als er niet wordt betaald, kan de kredietverschaffer dus bij een partij naar keuze de openstaande schuld innen. Dit heeft ook gevolgen voor de verplichtingen tussen de partijen onderling.
Op deze pagina over de hoofdelijke aansprakelijkheid bij zakelijke leningen
Wat is hoofdelijke aansprakelijkheid?
Hoofdelijke aansprakelijkheid betekent dat meerdere partijen ieder aansprakelijk zijn voor het voldoen van de volledige schuld van een lening. De schuldeiser mag dan zelf kiezen wie hij aanspreekt. Hij kan bijvoorbeeld de volledige vordering verhalen op één partij, zonder dat deze zich kan beroepen op het feit dat hij slechts een medeschuldenaar is. Zodra een van de hoofdelijk verbonden partijen de schuld betaalt, is de ander ook bevrijd van zijn verplichtingen jegens de schuldeiser. Deze bevrijde partij dient dan wel zijn schuld te vereffenen met de partij die heeft betaald. Deze regeling biedt dus vooral kredietverstrekkers meer zekerheid: zij lopen niet het risico dat partijen onderling discussiëren over wie welk deel moet betalen.
Wat betekent hoofdelijke aansprakelijkheid ➜Wie is verantwoordelijk voor een zakelijke lening?
De verantwoordelijkheid voor het terugbetalen van een zakelijke lening hangt af van de rechtsvorm van de onderneming, de partijen die de kredietovereenkomst zijn aangegaan én de afspraken die zijn gemaakt met de kredietverstrekker. Bij een eenmanszaak is de ondernemer volledig privé aansprakelijk. In een vof of maatschap zijn alle vennoten of maten hoofdelijk aansprakelijk, wat betekent dat de schuldeiser hen ieder afzonderlijk voor het geheel kan aanspreken.
Bij rechtspersonen, zoals een bv, is in principe alleen de rechtspersoon aansprakelijk. Echter, banken vragen dan vaak om aanvullende persoonlijke zekerheden. Men zal bijvoorbeeld willen dat de privé-bestuurder zich ook persoonlijk borg stelt of dat een holding boven de werkmaatschappij mee de kredietovereenkomst ondertekend. Door middel van een hoofdelijke verbintenis kan ook een derde partij, zoals een moedermaatschappij of privépersoon, dus volledig aansprakelijk worden voor de zakelijke schuld. Het aanbieden van een persoonlijke zekerheid kan bijvoorbeeld nuttig zijn als een eerdere financieringsaanvraag werd afgewezen. Daarnaast kan het helpen om een lagere rentevoet te bekomen. Het heeft dus zeker ook voordelen.
Zekerheden voor de kredietverstrekker
Om het risico op wanbetaling te beperken, vraagt een zakelijke kredietverstrekker doorgaans om dergelijke zekerheden. Deze zekerheden kunnen zakelijk of persoonlijk van aard zijn. Zakelijke zekerheden zijn bijvoorbeeld pandrechten op voorraden of een hypotheekrecht op een bedrijfspand. Persoonlijke zekerheden bestaan onder meer uit de reeds aangehaalde borgstellingen en de hoofdelijke aansprakelijkheid. Bij een borgtocht wordt de borg pas aangesproken als de hoofdschuldenaar in verzuim is. Bij hoofdelijke aansprakelijkheid kan de schuldeiser zelf kiezen wie hij aanspreekt, zonder dat hij hoeft te wachten op verzuim. Dit is een belangrijk verschil met de borgtocht en biedt meer zekerheid aan de kredietverstrekker. Daarom eisen banken bij bv-structuren vaak dat ook de holding of de bestuurder zich hoofdelijk verbindt aan de lening. Dit is eerder regel dan uitzondering.
Regresrecht uitoefenen bij hoofdelijke verbintenis
Als jij als ondernemer een hoofdelijke schuld volledig betaalt, terwijl een andere partij ook een deel van de schuld diende te betalen, wil je natuurlijk het verschil hiervan terug. Dat gaat via een zogenoemde regresactie. Hiervoor dien je een aantal stappen te doorlopen.
Bepaal de interne draagplicht
Voordat je regres kunt nemen, moet je weten welk deel van de schuld voor rekening van wie kwam. Dit wordt bepaald aan de hand van onderlinge afspraken of – als die ontbreken – volgens de wettelijke regels én de redelijkheid en billijkheid.
Stel de andere schuldenaar in gebreke
Laat schriftelijk weten dat jij hebt betaald en dat je van plan bent regres te nemen. Leg uit welk bedrag je terugvordert. Doe dit bij voorkeur schriftelijk, zodat alles duidelijk op papier staat.
Onderbouw je regresvordering
Zorg voor bewijzen van de betaling en eventuele contracten of afspraken waaruit blijkt dat de ander ook aansprakelijk is. Denk aan de leningsovereenkomst en de communicatie met de bank. Bewaar al deze zaken goed en overhandig deze aan de andere partij indien dit nodig is.
Vraag betaling binnen een redelijke termijn
Geef de andere partij een concrete termijn om te betalen. Wordt daaraan niet voldaan, dan kun je overgaan tot verdere juridische stappen.
Procederen of minnelijk regelen
Als betaling uitblijft, kun je de vordering voorleggen aan de rechter. Maar vaak is het verstandiger om eerst nog een schikking te proberen treffen, zeker bij zakelijke partners. Dit is met name nuttig indien er discussie staat over welk bedrag men dient te betalen en onder welke voorwaarden dit dient te gebeuren. Eventueel kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat men in schijven terug mag betalen.
Veelgestelde vragen over hoofdelijke aansprakelijkheid bij zakelijke leningen
Hoofdelijke aansprakelijkheid is iets waar veel ondernemers vroeg of laat mee te maken krijgen, maar waarvan zij slechts zelden het fijne weten. Nochtans is het niet onbelangrijk om te weten wat dit inhoudt, zeker bij het aangaan van een kredietovereenkomst. Hieronder vind je heldere antwoorden op veelgestelde vragen over de hoofdelijke aansprakelijkheid bij zakelijke leningen, zodat je goed voorbereid bent op de risico's en verantwoordelijkheden die hierbij komen kijken.
Is hoofdelijke aansprakelijkheid hetzelfde als borgtocht?
Nee, er zijn belangrijke verschillen tussen hoofdelijke aansprakelijkheid en borgtocht. Bij borgtocht kan de schuldeiser de borg pas aanspreken als de hoofdschuldenaar in verzuim is. Bij hoofdelijke aansprakelijkheid mag de schuldeiser zelf kiezen wie hij aanspreekt, zonder te wachten tot wanneer een partij officieel in verzuim is.
Kan een holding hoofdelijk aansprakelijk worden voor schulden van de werkmaatschappij?
Ja. Financiers vragen dit bij bv-structuren zelfs opvallend vaak als extra zekerheid. De holding is dan volledig aansprakelijk voor de schuld van de werkmaatschappij.
Is mijn partner ook aansprakelijk voor mijn zakelijke schulden?
Dit hangt af van verschillende factoren, waaronder de ondernemingsvorm en of je al dan niet in gemeenschap van goederen bent getrouwd. Het kan dus wel degelijk dat je partner ook aansprakelijk zal zijn, maar dit verschilt van geval tot geval. Soms eist de bank de expliciete toestemming van de partner en dan is het extra belangrijk om de afspraken in de kredietovereenkomst goed door te nemen.
Kan ik hoofdelijkheid vermijden als ik een bv heb?
Niet altijd. Banken eisen vaak een vorm van persoonlijke betrokkenheid. Als je geen hoofdelijke aansprakelijkheid wilt aangaan, kun je andere zekerheden proberen aan te bieden, zoals pand- of hypotheekrechten.
Kan ik bij hoofdelijke aansprakelijkheid vooraf vastleggen wie welk deel betaalt?
Ja en dat is zelfs verstandig. Leg dus in een onderlinge overeenkomst vast hoe de schuld verdeeld is en hoe regres geregeld wordt. Dit helpt om latere conflicten te voorkomen. Dit heeft echter louter betrekking tot het regresrecht. De kredietverstrekker, die overigens geen partij is bij deze overeenkomst, kan dus nog altijd elke partij voor de volledige schuld aanspreken.
Wat als ik niets heb afgesproken over regres?
Dan geldt het wettelijke uitgangspunt: de schuld wordt naar evenredigheid verdeeld. Soms zal ook rekening worden gehouden met de redelijkheid en billijkheid. Dit alles kan in ieder geval aanleiding geven tot discussie, dus schriftelijke afspraken zijn nog altijd nuttig.