Aansprakelijkheid en schadevergoeding bij het uitglijden

Schade hoeft niet altijd op te treden ten gevolge van een aanrijding of een ernstig verkeersongeval. Soms volstaat een plasje water, niet groter dan een A5'je maar wel voldoende om een schedelbasisfractuur op te lopen. Wat deed dat plasje daar? Dat is inderdaad een goede vraag. Niet zelden is het mogelijk om iemand daarvoor aansprakelijk te stellen. Hetzelfde geldt wanneer de straat tijdens de winter een ijsbaan is geworden of wanneer een winkelbezoeker uitglijdt over een kwakje mayo. Toch mag er van bezoekers en weggebruikers ook enige voorzichtigheid worden verwacht. Het vinden van de scheidingslijn tussen persoonlijke onvoorzichtigheid en de zorgplicht van een ander vormt niet voor niets de scheidingslijn tussen aansprakelijkheid en een spijtig ongeval.

Aansprakelijkheid en uitglijden op het werk

Wanneer een werknemer tijdens de werktijd uitglijdt, is de werkgever bijna altijd aansprakelijk. De werkgever heeft per slot van rekening een zorgplicht en een gladde of vette vloer hoort daar niet bij. Ook bij vriestemperaturen moet de werkgever het nodige doen om uitglijden te voorkomen. Zelfs wanneer een werknemer zelf niet helemaal oplettend is, is de werkgever bijna altijd aansprakelijk. En dat is omdat de zorgplicht van de werkgever heel ver gaat. Zo had de werkgever bijvoorbeeld een waarschuwing moeten ophangen, had hij misschien antisliptegels moeten leggen, had hij moeten strooien of had hij veiligheidsschoenen met antislipzool moeten leveren. Dat alles volgt onder andere uit artikel 7:658 lid 1 BW, wat sinds dit jaar ook gewoon van toepassing is op ambtenaren. Daarnaast geldt de zorgplicht van de werkgever ook gewoon ten aanzien van flexwerkers, uitzendkrachten en zelfs ten aanzien van zzp'ers.

De werkgever kan maar op drie manieren aan de aansprakelijkheid ontkomen. Hij moet dan aantonen dat:

• Hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan (wat dus helemaal niet eenvoudig is);

• Er sprake is van opzet (de vreemde situatie waarbij een werknemer wou uitglijden);

• De werknemer bewust roekeloos is.

Hierbij gaat het om een alles-of-niets-systeem: de werkgever is ofwel aansprakelijk voor alle schade of is niet aansprakelijk. De eigen schuld speelt hier geen rol. Van werknemers mag er per slot van rekening zelfs een tikkeltje eigen schuld worden verwacht en het is dan ook de taak van de werkgever om hen in het gareel te houden.

Wanneer de werkgever aansprakelijk is, zal zijn aansprakelijkheids- of ongevallenverzekering de schade vergoeden. Deze verzekeringen zijn niet verplicht, maar door het hoog risico heeft vrijwel iedere werkgever zo'n verzekering.

Voorbeelden van aansprakelijkheid werkgever bij het uitglijden op het werk

Voor een eerste voorbeeld verwijzen we naar een uitspraak van 6 september 2016 door het Gerechtshof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2016:2506). Dit voorbeeld geeft een situatie aan waarbij de werkgever inderdaad aan de zorgplicht had voldaan. Hierbij is een verpleegkundige op de eerste verdieping van het ziekenhuis waar ze werkt over een plasje water uitgegleden. Het plasje had een grootte van ongeveer 10 x 10 centimeter. Ze had daarna het plasje schoongemaakt, zodat niemand anders ook zou vallen. Later kreeg ze pijn in de enkel. Tien maanden later stapt ze uiteindelijk naar de dokter en luidt de diagnose “complex regionaal pijnsyndroom type I, koude variant na enkeldistorsie”.

Er was hier geen waterkraan in de buurt, er waren geen lekkages en het was een regenachtige dag, waardoor het plasje water wellicht ontstond door regenwater dat door bezoekers mee werd genomen. De vloer waarop de vrouw uitgleed had een hoge wrijvingscoëfficiënt, de schoonmaakdienst werkt met speciale apparatuur om vloeren nagenoeg droog achter te laten en is 24/7 oproepbaar bij calamiteiten. De medewerkers zijn daarvan op de hoogte en hebben het nummer van de schoonmaakdienst. Bij hevige regenval vindt de schoonmaak driemaal per dag plaats. De rechter oordeelde dat het ziekenhuis aan de zorgplicht had voldaan.

Voor een tweede situatie, waarbij de werkgever wel aansprakelijk is, kijken we even naar een uitspraak van 21 mei 2019 van Gerechtshof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2019:1266). Toen had een klant een potje worteltjes en erwtjes laten vallen. De kassierster heeft dit opgekuist en gedweild. Later kwam ze, na sluitingstijd, boodschappen voor eigen gebruik afrekenen en gleed ze op dezelfde plek uit. Twee klanten die nog in de winkel aanwezig waren, bekommerden zich om haar.

Aldi, haar werkgever, betwistte de aansprakelijkheid in de eerste plaats omdat ze na de werktijd viel en op dat moment persoonlijke boodschappen deed. Het hof volgt dit niet, onder andere omdat er nog klanten in de winkel aanwezig waren en de werkgever haar nog altijd kon vragen om deze klanten te helpen. Daarnaast staan de boodschappen zo nauw in verband met de tewerkstelling dat ze niet los te koppelen zijn. Dat zou anders zijn als de werkneemster op een verlofdag was komen winkelen. Verder kon Aldi, die aangaf dat ze één keer per dag en altijd na de sluiting de vloer lieten schoonmaken, onvoldoende bewijzen dat ze aan hun zorgplicht hadden voldaan. Er werden ook onvoldoende instructies gegeven over het schoonmaken van vloeren en bij dergelijke schoonmaaktaken werd er onvoldoende toezicht gehouden. Er werd geen instructie gegeven dat natte vloeren droog moesten worden gemaakt en er werd geen geel waarschuwingsbord geplaatst. De werkgever was aansprakelijk en moest alle schade vergoeden.

Een derde voorbeeld is dat van een postbode die op een winterse dag uitglijdt op de oprit van een woning. De postbode loopt blijvend letsel op, heeft moeilijkheden met lopen en autorijden en moet elke dag pijnstillers slikken om de pijn aan haar enkel draaglijk te maken. Haar werk als postbode zal ze allicht niet meer kunnen uitvoeren. De ongevallenverzekering van de werkgever keerde haar een vergoeding van 876,88 euro uit. Voor de rechter eist de postbode een hogere schadevergoeding omdat de werkgever volgens haar niet aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Ze vindt dat de werkgever speciale schoenen of ijzertjes had moeten bezorgen.

De werkgever haalde echter aan dat de werknemers altijd worden geadviseerd om geschikt schoeisel te dragen en dat de werknemers zelfs kortingsbonnen krijgen voor de aankoop van dergelijke schoenen. Daarnaast haalde de werkgever aan dat bij extreme gladheid de bezorging wordt gestaakt of dat er wel degelijk ijzertjes worden uitgedeeld, maar dat het hier louter ging om “normaal Hollands winterweer”. De kantonrechter volgde die visie. De kantonrechter haalde aan dat de zorgplicht van de werkgever beperkter is op de openbare weg en dat de werknemer had moeten weten dat het bij normaal Hollands winterweer enigszins glad kan zijn.

Een vierde voorbeeld (ECLI:NL:RBDHA:2020:11628) gaat over de werkgeversaansprakelijkheid bij een werknemer die over een plastic plaat was uitgegleden. Deze was in een geïmproviseerde keuken voor een friteuse neergelegd. De rechter oordeelde dat de keuken niet aan de daaraan te stellen eisen voldeed en dat er sprake was van een schending van de zorgplicht. Op basis hiervan is de werkgever aansprakelijk voor de schade van de werknemer die over de plastic plaat is uitgegleden.

Uitglijden over een vloer in een winkel, restaurant of bij een event

Ook in een winkel of een restaurant kan er sprake zijn van aansprakelijkheid wanneer iemand uitglijdt over een gladde vloer. Hetzelfde geldt voor het uitglijden op een event. Ook dan kan de organisator aansprakelijk zijn.

Er moet de exploitant of de organisator dan wel iets te verwijten vallen en het mag niet gewoon gaan om de onoplettendheid van de bezoeker. Bij een beoordeling houdt de rechter rekening met de criteria uit het Kelderluikarrest. Dit geeft aan hoe ver eventuele preventieve maatregelen moeten gaan.

• Hoe waarschijnlijk is het dat een bezoeker onoplettend of onvoorzichtig is?

• Hoe groot is de kans dat dat ook in een ongeval resulteert?

• Wat is de ernst van de gevolgen die daaruit kan voortvloeien?

• In welke mate zijn er bezwaren tegen het nemen van veiligheidsmaatregelen?

Op een natte herfstdag mag er van een bezoeker worden verwacht dat hij voorzichtiger is en bewuster omgaat met potentiële natte plassen. Een restaurantbezoeker hoeft anderzijds niet bedacht te zijn op een vis die van een bord is gevallen en op de grond ligt. In dat tweede geval zal de restaurantuitbater dan ook sneller aansprakelijk zijn.

Wanneer de winkel aansprakelijk is, zal de bedrijfsaansprakelijkheidsverzekeraar de schade vergoeden.

Voorbeelden van aansprakelijkheid bij het uitglijden in een winkel of restaurant

Bij Albert Heijn glijdt er wel eens vaker een klant uit en het is dan ook meteen de ideale plek voor voorbeelden. Hier oordeelde de rechter eerder al dat de winkel niet aansprakelijk is voor een bezoeker die in de groente-en-fruitafdeling over een stuk bladgroente uitglijdt (ECLI:NL:GHLEE:2002:AE6799). De vloer werd voldoende gereinigd en bezoekers moeten hier bedachtzaam zijn voor bladgroente dat op de vloer terechtkomt. In een andere zaak gleed een bezoeker uit over “ten minste één druif” in de aardappelen-groente-en-fruitafdeling (ECLI:NL:GHARN:2009:BH7777). Het oordeel was hier opnieuw identiek: Albert Heijn was niet aansprakelijk. Het toont aan dat winkelbezoekers goed moeten opletten waar ze lopen. In een ideaal geval dragen ze ook nog eens een helm en schoenen met antislipzolen.

Soms zijn winkels toch aansprakelijk voor de schade. Dat gebeurde in een andere zaak waarin Albert Heijn betrokken was. Toen was een bezoeker over losliggende bloemblaadjes uitgegleden op Goede Vrijdag. Ze gleed uit voor de bloemenstand. Net voor het paasweekend is het altijd heel druk bij Albert Heijn. De bloemenstand was bovendien ongelukkig gesitueerd, net in de wandelroute van winkelbezoekers. Het schoonmaakrooster werd bovendien onvoldoende nageleefd en volstond niet voor drukkere dagen. Er was verder geen waarschuwingsbord aangebracht. Dat alles zorgde ervoor dat Albert Heijn wel aansprakelijk was voor de bloemblaadjes aan de bloemenstand.

Glijpartijen op de openbare weg

Gladde en bevroren wegen zorgen wel vaker voor uitschuivers. Vooral fietsers en voetgangers hebben er last van, maar ook scooters glijden al eens uit. In zo'n geval kan de uitbater van een parkeerterrein op basis van de hierboven vermelde kelderluikfactoren aansprakelijk zijn. Bij gladheid op de openbare weg is het zelfs mogelijk om de gemeente aansprakelijk te stellen. Dat zal niet altijd lukken. Of een gemeente aansprakelijk is, is onder andere afhankelijk van volgende vragen:

• Was de gemeente op de hoogte van de gladheid?

• Had de gemeente redelijkerwijs op de hoogte moeten zijn van de gladheid?

• Was de gemeente in de gelegenheid om de gladheid te bestrijden?

• Heeft de gemeente voldoende tijd gekregen om de gladheid te bestrijden?

Eventuele medische schade wordt hoe dan ook gedekt door de zorgverzekering. Schade aan de scooter kan eventueel worden gedekt door de cascoverzekering. Hier kunnen wel uitzonderingen gelden, bijvoorbeeld wanneer de bestuurder dronken was of onder invloed was van medicijnen.

Daarnaast kan het uitglijden ook veroorzaakt worden door een andere weggebruiker. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarbij wordt uitgegleden over een olievlek. Vaak is het moeilijk om te achterhalen welke wagen daarvoor verantwoordelijk is, maar in theorie is het mogelijk om de houder van de wagen aansprakelijk te stellen. Dan zal de WA-verzekering de schade vergoeden.

Ook hier geldt dat een parkinguitbater aansprakelijk kan zijn wanneer de olievlek niet tijdig werd opgeruimd. Ten slotte is het onder voorwaarden mogelijk om een schadevergoeding te bekomen bij het Waarborgfonds Motorverkeer. Dan moet het slachtoffer het wel voldoende aannemelijk maken dat de vlek door een motorrijtuig is ontstaan.

Schadevergoeding bij het uitglijden

Uitglijden en vervolgens op de spoedeisende hulp terechtkomen, klinkt eerder als een stomme nachtmerrie maar het gebeurt wel vaker. Zeker bij een val op het achterhoofd kan de letselschade toch heel groot zijn. Hoe dan ook heeft het slachtoffer recht op een integrale vergoeding van alle schade. Hieronder vallen onder andere volgende kosten- en schadeposten:

• Beschadigde persoonlijke bezittingen (bv. schade aan een bril of gehoorapparaat)

• Uitgaven voor extra huishoudelijke hulp

• Verlies van inkomsten en omscholingskosten

• Reiskosten

• Medische kosten die niet door de zorgverzekering worden gedekt

• Smartengeld

• Enzovoort

Aansprakelijkheidsverzekering bij glij- en valpartijen

Wanneer iemand uitglijdt, is er altijd het risico dat een ander daarvoor aansprakelijk is. Zeker bij winkels en restaurants is het risico op een schadeclaim reëel, zelfs wanneer de gladheid haar oorsprong vindt in weersomstandigheden.

Wanneer een bedrijf een schadeclaim ontvangt, is het belangrijk om neutraal te blijven en nog geen schuld te erkennen of nog niet over schadevergoedingen te spreken. De aansprakelijkheidsverzekeraar moet eerst de situatie beoordelen en nagaan of het bedrijf al dan niet aansprakelijk is. Breng daarom de verzekeraar op de hoogte zodat hij de claim verder kan behandelen. Bezorg ook zelf zo veel mogelijk informatie, zoals foto's van de plaats waar het slachtoffer is gevallen of camerabeelden.